Một cột mốc quan trọng với văn hóa Berlin
Âm nhạc Đức xưa nay nổi tiếng khắp toàn cầu với kho tàng đồ sộ về nhạc giao hưởng - thứ âm nhạc bác học - với các nhà soạn nhạc lẫy lừng như: Johann Sebastian Bach, Ludwig van Beethoven, Richard Wagner, Franz Joseph Haydn... Tuy nhiên, đến Berlin vào mùa hè này, chúng ta sẽ trải nghiệm một thứ âm nhạc mới: Nhạc Techno.
Berlin Clubcomission, một mạng lưới dành cho các câu lạc bộ nhạc Techno và nhạc sĩ của Berlin, đã mô tả sự kiện đưa nhạc Techno vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể là “một cột mốc quan trọng khác đối với các nhà sản xuất kỹ nhạc Techno, nghệ sĩ, người điều hành câu lạc bộ và nhà tổ chức sự kiện ở Berlin”.
Lutz Leichsenring, thành viên điều hành hội đồng quản trị của Clubcommission, nói với Đài truyền hình DW của Đức: “Quyết định này sẽ giúp chúng ta đảm bảo rằng, văn hóa của câu lạc bộ được công nhận là một lĩnh vực có giá trị đáng được bảo vệ và hỗ trợ”.
Trong hơn một thập kỷ qua, Thủ đô Berlin đã có một chiến dịch nhằm đưa văn hóa nhạc Techno và âm nhạc vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể của Đức, dẫn đầu bởi Rave the Planet, một tổ chức phi lợi nhuận hỗ trợ văn hóa âm nhạc điện tử.
Nhóm Rave the Planet: “Xin chúc mừng tất cả những người sáng tạo văn hóa đã định hình và đóng góp cho văn hóa nhạc Techno của Berlin. Đây là một cột mốc quan trọng đối với toàn bộ nền văn hóa”. Rave the Planet đã nộp đơn xin đưa Techno vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể vào tháng 11.2022.
Danh hiệu Di sản văn hóa phi vật thể xưa này thường được cấp cho các hoạt động văn hóa mang tính truyền thống, chẳng hạn như múa Mwinoghe của người Malawi hoặc văn hóa kèn túi của người Slovakia.
Tuy nhiên, việc UNESCO công nhận nhạc Reggae Jamaica và lễ hội Kumbh Mela lớn của Ấn Độ là Di sản văn hóa phi vật thể đã thúc đẩy các nhà lãnh đạo cộng đồng nhạc Techno ở Berlin vận động để loại hình âm nhạc này được đưa vào sổ đăng ký của nước Đức, vốn độc lập với danh sách của UNESCO.
Theo Peter Kirn, một DJ và nhà sản xuất âm nhạc có trụ sở tại Berlin, Techno là một phần cơ bản của thành phố. Vào năm 2021, ông nói với tờ Observer: “Ở các thành phố khác, mọi người sẽ không chấp nhận thứ âm nhạc thực sự khó hoặc kỳ lạ, chứa đầy âm thanh điện tử méo mó và dữ dội này.
Ở những nơi đó, người ta không thể chơi nhạc Techno vào giờ cao điểm trong câu lạc bộ chứ đừng nói vào giờ ăn trưa. Nhưng ở Berlin, việc chơi nhạc Techno trong bữa trưa là hoàn toàn có thể chấp nhận được. Techno đã trở thành nơi ẩn náu cho những người bị gạt ra ngoài lề xã hội và Berlin có sức hấp dẫn tự nhiên như một nơi phóng khoáng hơn những đô thị khác”.
Nhạc Techno là 1 trong 6 mục mới trong danh sách Di sản văn hóa phi vật thể ở Đức, cùng với văn hóa uống rượu táo Viez, hoạt động leo núi vùng Saxony, truyền thống ca hát Finsterwalde, nghề sản xuất thảm Schwalmer Weißstickerei. Màn diễu hành ở Bavaria được gọi là Kirchseoner Perchtenlauf - nơi những người tham dự ăn mặc như những con quái vật có lông - cũng được thêm vào danh sách.
Tuy nhiên, đến thời điểm này, nhạc Techno đã được thêm vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể Đức do Ủy ban UNESCO của Đức biên soạn, chứ không phải danh sách Di sản văn hóa phi vật thể toàn cầu do UNESCO biên soạn. Vậy tại sao nhạc Techno ở Berlin được đưa vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO?
Rõ ràng, khi nghĩ đến danh sách Di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO, chúng ta có thể nghĩ ngay đến các di tích lịch sử cổ xưa hoặc vùng đất quý giá. Tuy nhiên, danh sách Di sản văn hóa phi vật thể của tổ chức này còn bảo vệ một loạt các truyền thống và tập quán văn hóa.
Giá trị biểu tượng của nhạc Techno
Techno chính là thể loại âm nhạc không thể thiếu trong văn hóa của Thủ đô Berlin, tạo nên bản sắc cho đô thị cởi mở nhất châu Âu này. Văn hóa về đêm với các câu lạc bộ chơi nhạc Techno đã và đang được chính quyền thành phố Berlin nỗ lực bảo tồn, phát triển và giới thiệu với thế giới.
Năm 2023, thành phố Berlin đã đưa ra dự án cung cấp kinh phí cho những người phát triển và trình diễn nhạc Techno tại các câu lạc bộ đêm và công bố 500 không gian văn hóa nhạc Techno mới ở Thủ đô.
Chính quyền thành phố cho rằng, những gì thể hiện văn hóa gắn liền với sự sáng tạo của con người, được truyền qua nhiều thế hệ và không ngừng phát triển đều cần được gìn giữ. Âm nhạc, khiêu vũ và sân khấu đều thuộc thể loại đó, và do đó, nhạc Techno cũng cần được vinh danh.
Công bằng mà nói thì cuộc sống về đêm ở Berlin hoàn toàn không giống bất kỳ nơi nào khác trên thế giới. Khi tới Berlin để theo dõi vòng chung kết EURO 2024, người hâm mộ bóng đá và khách du lịch có thể thưởng thức nét văn hóa nhạc Techno tại các câu lạc bộ đêm, các quán bar tuyệt vời nhất thế giới.
Kate Bettes, nhà báo chuyên về du lịch ở Berlin, chia sẻ: “Khi tôi có những người bạn đến Berlin, tôi luôn khuyên họ rằng hãy đến trải nghiệm không gian nhạc Techno tại các câu lạc bộ đêm bởi vì khung cảnh Techno của thành phố này hoàn toàn không giống bất cứ nơi nào khác trên thế giới.
Không gian nhạc Techno đã hòa vào nền âm nhạc rộng lớn hơn của Berlin và kết nối những người xa lạ trên sàn nhảy với trải nghiệm chung về nhịp điệu. Dòng nhạc này thúc đẩy cá nhân và cộng đồng tự do thể hiện bản thân một cách độc đáo, đặc biệt với nhóm người yếm thế trong xã hội gồm: Phụ nữ, cộng đồng LGBTQ+, người khuyết tật, người da màu, người có địa vị kinh tế xã hội thấp”.
Sau khi Bức tường Berlin sụp đổ năm 1989, thứ âm nhạc ngầm Techno ngày càng phát triển đã bén rễ tại các tòa nhà bỏ trống ở Đông Berlin. Trong 30 năm qua, thể loại này đã trở thành một phần không thể thiếu trong bản sắc của thành phố. Techno chính là Berlin và ngược lại, nó giống như nhạc Reggae với Kingston Town vậy. Techno chính là tiếng nói, âm thanh, hơi thở của Berlin.
Vào cuối thập niên 1990, Techno đã thay đổi một cách mạnh mẽ và rất nhanh chóng từ một hiện tượng ngầm thành một thành công lớn về mặt thương mại. Nó nhẹ nhàng và tươi sáng hơn nhiều so với thời “nguyên thuỷ” của dòng nhạc này. Tại Berlin có những lễ hội Techno thường niên thu hút đến cả triệu người tham gia.
Cần nói thêm rằng, Berlin là quê hương của Berghain, một trong những câu lạc bộ nhạc Techno nổi tiếng nhất thế giới. Nó nằm trong tòa nhà bêtông và thép hùng vĩ, ban đầu là một nhà máy điện. Điều này có ảnh hưởng rất lớn đến việc định hình âm thanh Techno.
Nhiều tín đồ nhạc Techno đã mô tả câu lạc bộ Berghain như một “thánh đường bóng tối”, có ý nghĩa như một nhà thờ đối với tín đồ Techno. Họ cần phải sẵn sàng chờ đợi cơ hội để được sống trong bầu không khí rất đặc biệt của thứ âm nhạc mang khía cạnh tôn giáo đó.
Có thể nói, vị thế văn hóa mới của nhạc Techno ở Berlin đã trở thành một biểu tượng cho sự đánh giá cao. Nó tràn đầy tinh thần phóng khoáng, bình đẳng và tự do của người dân Berlin. Trải nghiệm không gian nhạc Techno tại Berlin về đêm sẽ đem đến những màu sắc mới lạ, hấp dẫn cho những người yêu âm nhạc.
