Ngôi chùa gần 400 tuổi, nơi lưu giữ hiện vật quốc gia độc bản tại Thái Bình

Chùa Keo có tên là “Thần Quang Tự”, tọa lạc trên bờ sông Thái Bình tại làng Keo nay là xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Nơi đây có lưu giữ bảo vật quốc gia Hương án chùa Keo, là hiện vật gốc độc bản, mang giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, có hình thức độc đáo.

tạo tác thời Lê Trung Hưng, thế kỷ 17, được công nhận bảo vật quốc gia năm 2021

Theo đó, Hương án chùa Keo là tạo tác thời Lê Trung Hưng, thế kỷ XVII, được công nhận bảo vật quốc gia năm 2021.

Hương án (hay còn gọi là nhang án, bàn thờ) là đồ dùng thờ cúng, dùng để bát hương và bày đồ thờ nhằm chuyển tải thông điệp, ước vọng của con người tới thần linh. Tại Di tích Quốc gia đặc biệt chùa Keo, hương án được đặt trang trọng tại tòa ống muống (phụ quốc) tiếp giáp với tòa Hậu cung của khu thờ đức Thánh Dương Không Lộ.

Hương án hình hộp chữ nhật dạng chân quỳ, dạ cá, được kết cấu 3 phần chính: mặt, thân và chân.

Đây là sản phẩm thủ công, độc bản với trên 1.000 họa tiết được chạm khắc điêu luyện, bố cục chặt chẽ.

Trong đó, hình tượng rồng có 68 đồ án được bố cục theo những đề tài “long ẩn vân,” “lưỡng long chầu nhật”, “long giáng”…; khoảng 550 hoa sen, 435 hoa cúc, 24 hoa dây, lá, trúc, linh thú, mây lửa, ngọc báu…

Trong đó, hình tượng rồng có 68 đồ án được bố cục theo những đề tài “long ẩn vân,” “lưỡng long chầu nhật”, “long giáng”,... cùng với khoảng 550 hoa sen, 435 hoa cúc, 24 hoa dây, lá, trúc, linh thú, mây lửa, ngọc báu…

Thân hương án được các nghệ nhân xưa dày công tuyệt tác với trình độ hoàn hảo, công phu. Đây là phần trung tâm của bảo vật quốc gia, với rất nhiều chi tiết chạm khắc phức tạp, tỉ mỉ nhưng hài hòa, đối xứng như phô diễn tài năng điêu khắc của nghệ nhân xưa.

Đặc biệt, do có kích thước lớn và nặng nên dưới chân hương án còn được gắn hệ thống bánh xe để khi cần có thể đẩy di chuyển. Sự sáng tạo này vừa bảo vệ hương án không chịu tác động xấu do quá trình khiêng vác gây ra, vừa tránh được việc hơi nước ẩm từ nền đất ngấm lên.

Đặc biệt, do kích thước của hương án lớn và nặng nên dưới phần chân còn được lắp dàn thanh ngang, trục dọc dạng khóa mộng với 4 bánh xe bằng đá, để khi cần có thể đẩy di chuyển. Sự sáng tạo này vừa bảo vệ hương án không chịu tác động xấu do quá trình khiêng vác gây ra, vừa tránh được việc hơi nước ẩm từ nền đất ngấm lên.

Hai cánh cửa chạm rồng Chùa Keo (Niên đại: Thế kỷ XVII, hiện lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam).

Ngoài ra, tại chùa Keo còn có hai cánh cửa chạm rồng (Niên đại: Thế kỷ XVII), đặt ở cửa chính tam quan nội chùa Keo tỉnh Thái Bình, được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2017. Hiện nay, tại di tích quốc gia đặc biệt chùa Keo hai bộ cánh cửa gỗ này được các nghệ nhân phục dựng lại giống như nguyên bản. Còn bộ cánh cửa chính gốc đang được bảo quản, trưng bày trang trọng ngay tòa chính giữa của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.