Theo cơ chế mới, Nhà nước không còn điều hành giá, can thiệp vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mà chỉ công bố giá thế giới bình quân 15 ngày và một số chi phí cố định. Doanh nghiệp chủ động xây dựng kế hoạch kinh doanh, cạnh tranh lành mạnh, sòng phẳng, ai quản lý tốt, phục vụ tốt thì thành công. Sự minh bạch thị trường tạo ra lợi ích cho doanh nghiệp, đồng thời người tiêu dùng cũng được hưởng lợi.
Đừng lo chuyện đưa ra cơ chế doanh nghiệp tự quyết định giá sẽ ảnh hưởng đến người tiêu dùng, bởi vì có nhiều doanh nghiệp tham gia thị trường, cạnh tranh sẽ tạo ra mức giá phù hợp, hài hòa lợi ích. Doanh nghiệp nào đẩy giá cao sẽ bị khách hàng quay lưng, quy luật của thị trường chính là chỗ này đây.
Nhưng để thị trường ổn định, minh bạch, phải có các quy định chặt chẽ để kiểm soát từ doanh nghiệp đầu mối đến doanh nghiệp bán lẻ. Quy định của pháp luật nhằm hạn chế tình trạng "độc tôn" của doanh nghiệp đầu mối, không để xảy ra nạn "cai đầu dài", làm méo mó thị trường theo một hình thức khác. Đó là doanh nghiệp đầu mối có thể đưa mức giá cao, chèn ép doanh nghiệp bán lẻ. Cho nên, cần phải có khung pháp lý để bảo vệ quyền lợi của các doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng.
Để việc thay đổi hoạt động kinh doanh xăng dầu hiệu quả, cần tham khảo các mô hình quản lý của các quốc gia trên thế giới. Trong các mô hình được đưa ra, mô hình Chính phủ áp giá trần cho các mặt hàng xăng dầu bán lẻ, doanh nghiệp kinh doanh linh động tăng giảm giá trong khung giới hạn được phép.
Tuy nhiên, thị trường xăng dầu thường xảy ra những biến động rất bất thường, thậm chí gây "sốc", vượt ra khỏi các giới hạn về giá được quy định. Nếu thị trường có những biến động đó, Chính phủ có thể can thiệp bằng quỹ trợ giá hoặc nới rộng phạm vi điều chỉnh giá. Mô hình này khá phù hợp với tình hình hiện nay tại Việt Nam.
Thị trường xăng dầu có tác động trực tiếp lên nền kinh tế, vì vậy không thể vội vàng khi thay đổi một cơ chế quản lý, điều hành giá mới. Tốt nhất nên thận trọng bằng cách áp dụng thí điểm, sau khi nắm chắc được một hệ thống vận hành thông suốt, khoa học, hiệu quả, mới triển khai đồng bộ.
Đừng quên, dù áp dụng cơ chế quản lý nào, điều quan trọng nhất là phải đảm bảo an ninh năng lượng. Không thể để xảy ra đứt gãy cung ứng, làm tê liệt hoạt động do thiếu xăng dầu.
