Ông Nursultan Nazarbayev từng là một công nhân thép và thành viên ban lãnh đạo Đảng Cộng sản. Chính trị gia 78 tuổi lên nắm quyền ở quốc gia Trung Á giàu dầu mỏ và khí thiên nhiên này từ năm 1989 khi đất nước Kazakhstan vẫn đang là một phần của Liên Xô. Ông trở thành Tổng thống duy nhất của nước này kể từ năm 1991 cho tới khi tuyên bố từ chức ngày 19.3 vừa qua.
Ông là nhà lãnh đạo cuối cùng của thời kỳ Liên Xô còn tại vị và giám sát những cải cách thị trường rộng lớn và vẫn duy trì sự ủng hộ rộng rãi ở đất nước 18 triệu dân này.
Trong khối Liên Xô cũ gồm 15 quốc gia trước đây, ông Nazarbayev là nhà lãnh đạo duy nhất duy trì quyền lực lầu dài nhất trong ba thập kỷ. Tổng thống của Uzbekistan Islam Karimov đã qua đời năm 2016 sau khi lãnh đạo đất nước trong 26 năm, NPR thông tin.
Sky News cho hay, ông Nazarbayev được ghi nhận đóng góp trong việc giữ hòa bình và ổn định trong nước. Ông cũng giúp thu hút hàng tỷ USD đầu tư từ các công ty năng lượng nước ngoài cho đất nước giàu tài nguyên này.
Kể từ khi nắm quyền, ông Nazarbayev đã thắng cử trong 5 cuộc bầu cử với kết quả gần như áp đảo. Trong đó, hai cuộc bầu cử gần đây nhất, ông giành ít nhất 95% số phiếu bầu, theo NPR. Trong cuộc bầu cử tổng thống lần thứ 5 năm 2015, ông Nazarbayev đã giành được 97,7% số phiếu.
Trong nhiệm kỳ của ông, Kazakhstan đã dần thay đổi nhiệm kỳ tại vị của tổng thống. Các nhiệm kỳ từng là 7 năm sau đó được thay đổi vào năm 2007 rút ngắn còn 5 năm.
Trong tuyên bố từ chức hôm 19.3, ông Nazarbayev cho hay, việc từ chức sẽ có hiệu lực từ ngày 20.3. "Với tư cách là người khai sinh nhà nước Kazakhstan độc lập, tôi thấy nhiệm vụ của mình bây giờ là tạo điều kiện cho sự phát triển của một thế hệ lãnh đạo mới, những người sẽ tiếp tục những cải cách đang diễn ra của đất nước" - ông nói.
Dù từ chức tổng thống, ông Nazarbayev sẽ giữ các vị trí lãnh đạo hội đồng an ninh và lãnh đạo đảng cầm quyền Nur Otan.
Chủ tịch Thượng viện Kassym-Jomart Tokayev - đảng viên đảng Nur Otan sẽ đảm nhận trọng trách mà ông Nazarbayev để lại cho tới hết nhiệm kỳ vào tháng 4.2020.
Theo Reuters, quyền Tổng thống Tokayev là một nhà ngoại giao được đào tạo ở Mátxcơva. Ông thông thạo tiếng Kazakhstan, tiếng Nga, tiếng Anh và tiếng Trung Quốc. Nhà lãnh đạo 65 tuổi trước đây từng giữ chức bộ trưởng ngoại giao và thủ tướng Kazakhstan.
Các quan chức Nga cho hay, thông tin ông Nazarbeyev từ chức vô cùng bất ngờ. Điện Kremlin cho biết, ông Nazarbayev và Tổng thống Vladimir Putin đã có cuộc điện đàm trong ngày 19.3 nhưng không nêu chi tiết.
Theo Bloomberg, việc ông Nazarbayev tuyên bố từ chức diễn ra chưa đầy một tháng sau khi ông bãi nhiệm chính phủ và yêu cầu có các thay đổi sâu rộng để cải thiện mức sống của người dân.
Trước đó, ông đã loại trừ khả năng chuyển giao quyền lực cho một trong 3 người con gái của mình. Gia đình ông vẫn có ảnh hưởng ở Kazakhstan. Con gái lớn của ông Nazarbayev là Dinara - một thượng nghị sĩ có ảnh hưởng. Người con khác là Dinara cùng chồng là Timur Kulibayev đang kiểm soát ngân hàng Halyk - ngân hàng cho vay lớn nhất của Kazakhstan.
