Đảng Bảo thủ Anh công bố nhân sự kế nhiệm ông Johnson làm chủ tịch đảng vào ngày 5.9.2022. Một ngày sau đấy, người này sẽ được Nữ hoàng Anh Elizabeth II triệu kiến và trở thành tân thủ tướng của nước Anh. Thời kỳ cầm quyền của ông Johnson sẽ chính thức chấm dứt.
Một khi trở thành đảng cầm quyền thì chủ tịch Công đảng Anh hay Đảng Bảo thủ tự khắc trở thành thủ tướng. Trong bầu cử quốc hội, cử tri ở Anh bỏ phiếu bầu các đảng phái chính trị, nhưng thủ tướng lại do nội bộ đảng cầm quyền xác định.
Năm nay, hơn 180.000 đảng viên của Đảng Bảo thủ có quyền bầu chủ tịch mới của đảng này. Sau nhiều vòng bỏ phiếu, các vị dân biểu thuộc Đảng Bảo thủ trong quốc hội Anh đã lựa chọn ra 2 ứng cử viên cuối cùng để các đảng viên lựa chọn: Bộ trưởng Ngoại giao Liz Truss và cựu Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak.
Cả bà Truss lẫn ông Sunak đều dạn dày kinh nghiệm chính trường và chính phủ, đều tham gia chính phủ của bà May và ông Johnson. Nếu trở thành chủ tịch mới của Đảng Bảo thủ, bà Truss sẽ là nữ thủ tướng thứ 3 của nước Anh và ông Sunak sẽ là người Anh gốc nước ngoài đầu tiên đảm trách cương vị đứng đầu chính phủ trên đảo quốc - ông Sunak là người gốc Ấn Độ.
Kết quả các cuộc thăm dò dư luận mới đây nhất đều cho thấy bà Truss bỏ xa ông Sunak đến mức người này gần như không thể đuổi kịp và vượt bà Truss, bất chấp vừa rồi bà Truss có những phát ngôn bị coi là hớ hênh tai hại về chính trị.
Lợi thế của bà Truss so với ông Sunak là người phụ nữ này được coi là trung thành với ông Johnson hơn ông Sunak. Việc ông Sunak từ chức bộ trưởng tài chính là cú đòn chính trị quyết định buộc ông Johnson phải từ chức.
Các vị dân biểu của Đảng Bảo thủ lật đổ quyền lực của ông Johnson trong khi đa số đảng viên của đảng này lại muốn ông Johnson tiếp tục cầm quyền. Họ nhìn nhận ông Sunak là "kẻ đã phản bội ông Johnson". Ngoài ra, ông Sunak là người gốc xuất thân nước ngoài và không ai dám chắc nước Anh hiện tại đã sẵn sàng chấp nhận để cho một người có xuất thân như thế đảm trách cương vị quyền lực cao nhất của đất nước.
Ngoài về chính sách thuế ra, giữa bà Truss và ông Sunak không có sự khác biệt quan điểm cơ bản gì và cả hai đều chủ ý kiềm chế thể hiện khác biệt quan điểm với ông Johnson để tranh thủ lá phiếu bầu của các đảng viên. Cả hai đều giống nhau ở chỗ mới chỉ nêu ra ý tưởng và định hướng chính sách cầm quyền nhưng không cụ thể sẽ thực hiện như thế nào. Cả hai đều bộc lộ quan điểm cứng rắn trong xử lý chuyện Brexit với EU, trong giải quyết vấn đề thông thương hàng hoá ở biên giới giữa Bắc Ireland và Ireland, trong chính sách đối với Nga và Trung Quốc cũng như trong chuyện hồi hương người nước ngoài nhập cảnh trái phép.
Bà Truss theo đuổi tham vọng "Nước Anh toàn cầu" như ông Johnson - tức là gây dựng vai trò chính trị thế giới to lớn cho nước Anh - trong khi ông Sunak chủ trương dùng đối ngoại để phục vụ đối nội là thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Cả hai đều không quan tâm nhiều đến công cuộc chống biến đổi khí hậu. Bà Truss chủ trương giảm thuế còn ông Sunak thì ngược lại.
Nếu người mới lên cầm quyền ở Anh làm đúng như những phát ngôn công khai của mình thì thời mới trên đảo quốc này chỉ rất ít mới mà về cơ bản vẫn như cũ. Nhưng mọi phát ngôn và hành động của ông Sunak và bà Truss đều nhằm trước hết và chủ yếu vào mục tiêu đắc cử trong cuộc bầu chủ tịch Đảng Bảo thủ. Chuyện cầm quyền sau khi trở thành thủ tướng mới của nước Anh lại có thể rất khác.
