Giải Nobel Hóa học năm 2021 được Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố vào khoảng 11h45 sáng 6.10, giờ địa phương (16h45, giờ Hà Nội).
Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố giải Nobel Hóa học 2021 thuộc về nhà khoa học Benjamin List của viện Max-Planck-Institut für Kohlenforschung, Mülheim an der Ruhr, Đức, và nhà khoa học David W.C. MacMillan của Đại học Princeton, Mỹ, "cho việc phát triển xúc tác bất đối xứng (asymmetric organocatalysis)".
Theo đó, Benjamin List và David MacMillan được trao giải Nobel Hóa học 2021 vì đã phát triển một công cụ mới chính xác để xây dựng phân tử: Xúc tác (organocatalysis). Phát hiện này có tác động lớn đến nghiên cứu dược phẩm và giúp hóa học trở nên xanh hơn.
Nhiều lĩnh vực và ngành nghiên cứu phụ thuộc vào việc các nhà hóa học tạo ra các phân tử có thể tạo thành vật liệu đàn hồi và bền, tích trữ năng lượng trong pin hoặc ức chế sự tiến triển của bệnh tật. Những việc này cần các xúc tác - những chất kiểm soát và đẩy nhanh các phản ứng hóa học - nhưng không trở thành một phần của sản phẩm cuối cùng.
Ví dụ, xúc tác trong ôtô biến đổi các chất độc hại trong khí thải thành các phân tử vô hại. Cơ thể người cũng chứa hàng nghìn xúc tác dưới dạng các enzym giúp tạo ra các phân tử cần thiết cho sự sống.
Do đó, xúc tác là công cụ cơ bản của các nhà hóa học nhưng các nhà nghiên cứu từ lâu nhận định rằng, về nguyên tắc, chỉ có 2 loại xúc tác có sẵn: Kim loại và enzym. Benjamin List và David MacMillan được trao giải Nobel Hóa học 2021 vì 2 nhà khoa học này đã độc lập phát triển loại xúc tác thứ 3 vào năm 2000. Loại xúc tác này là xúc tác bất đối xứng (asymmetric organocatalysis) được xây dựng dựa trên các phân tử hữu cơ nhỏ.
Việc một số nhà khoa học làm việc trong các lĩnh vực liên quan cùng nhận giải Nobel là điều bình thường. Năm ngoái, giải Nobel Hóa học được trao cho nhà khoa học Pháp Emmanuelle Charpentier và nhà khoa học Mỹ Jennifer A. Doudna cho việc phát triển một công cụ chỉnh sửa gene đã tạo ra cuộc cách mạng trong khoa học khi cung cấp cách thức để thay đổi ADN.
Giải thưởng Nobel danh giá kèm huy chương vàng và 10 triệu kronor Thụy Điển (hơn 1,14 triệu USD). Số tiền thưởng này lấy từ di sản của người sáng lập giải thưởng, nhà phát minh người Thụy Điển Alfred Nobel.
Đầu tuần này, Ủy ban Nobel đã trao giải thưởng Nobel Y học cho 2 nhà khoa học Mỹ David Julius và Ardem Patapoutian cho những khám phá về cách cơ thể con người cảm nhận nhiệt độ và xúc giác.
Giải Nobel Vật lý được công bố ngày 5.10 cho 3 nhà khoa học Mỹ, Đức và Italia có công trình tìm ra những những trật tự trong rối loạn, giúp giải thích và dự đoán các lực phức tạp của tự nhiên, trong đó có mở rộng hiểu biết của nhân loại về biến đổi khí hậu.
Trong những ngày tới, giải thưởng Nobel 2021 cũng sẽ được trao cho những đại diện xuất sắc trong lĩnh vực văn học, hòa bình và kinh tế.
