EP khởi xướng việc này sau khi bùng phát cuộc khủng hoảng về tị nạn và di cư hồi năm 2015-2016 và phải đến cuối tháng 9.2020, hai bên mới có được dự thảo thoả thuận đầu tiên. Phải mất thêm hơn 3 năm nữa, hai phía mới kết thúc thành công quá trình thương thảo chi tiết để có thể trình EP và EU thông qua ở những cấp quyết định cuối cùng.
Cả hai phía đều phải vội. Tây Ban Nha trong tư cách là chủ tịch luân phiên đương nhiệm của EU muốn có được thỏa thuận này làm dấu ấn nổi trội đặc biệt của nhiệm kỳ chủ tịch luân phiên EU trước khi nó kết thúc vào ngày 31.12.
EP cũng muốn thông qua chuyện cải tổ luật về tị nạn và di cư trước khi nhiệm kỳ hiện tại kết thúc và có cuộc bầu cử EP mới vào tháng 5.2024.
EU cũng muốn có được quy định mới vì vấn đề tị nạn và di cư hiện vẫn là gánh nặng lớn đối với EU cả về chính trị lẫn tài chính và luôn là một trong những vấn đề khiến cho nội bộ EU bất đồng quan điểm và phân rẽ sâu sắc.
Đạo luật mới giúp EU giải quyết vấn đề tị nạn và di cư nhanh chóng hơn và quy củ hơn. Cách tiếp cận ở đây là phân loại ngay từ đầu diện người tị nạn và di cư để tập trung xử lý theo những quy trình tương xứng nhằm nhanh chóng như có thể được đưa ra quyết định cuối cùng về tiếp nhận họ hay đẩy họ ra ngoài phạm vi lãnh thổ của EU.
Đạo luật này ngặt nghèo hơn hẳn trước đó, giúp EU kiểm soát biên giới bên ngoài chặt chẽ hơn và về cơ bản cứng rắn hơn trong chính sách đối với người tị nạn và di cư. Nhưng nó có đưa lại giải pháp như EU mong đợi và kỳ vọng hay không lại là chuyện khác, bởi EU chưa xử lý được vấn đề này tận gốc rễ là ở tận nơi người tị nạn và di cư ra đi. Và trong nội bộ EU trên thực tế vẫn còn bất đồng quan điểm rất rõ về chia sẻ trách nhiệm tài chính cho việc thực hiện đạo luật này.
Trong nội bộ EU vẫn còn chia phe cho rằng, luật như thế quá hà khắc và vô nhân đạo trong khi có phe cho rằng, siết chặt luật lệ như vậy vẫn chưa đủ mức. Xem ra, EP và EU mới chỉ đạt được giải pháp chưa hoàn chỉnh và chưa lâu dài.
