Nghịch lý thị trường lao động
Sáng nay (7.1), Quốc hội thảo luận trực tuyến về dự thảo Nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Từ hội trường Diên Hồng, đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ (đoàn Bắc Kạn) cho rằng, dịch bệnh đã để lại những hậu quả rất nặng nề với nền kinh tế, nhất là vấn đề lao động, việc làm.
Đại biểu đoàn Bắc Kạn nêu 5 vấn đề cụ thể: Thứ nhất là tình trạng mất việc, giảm, giãn việc làm. 4 đợt dịch vừa qua đã gây ra những ảnh hưởng rất lớn tới người lao động. Chỉ tính riêng quý 3, cả nước có hơn 28 triệu người lao động phải hứng chịu tác động tiêu cực của đại dịch.
Biến thể Delta đã "cuốn đi" khoảng 1/4 mức lương hằng tháng của người lao động ở miền Đông Nam bộ. Đồng lương của người lao động vốn đã không dư dả gì thì nay lại càng khó khăn hơn.
Thứ hai, thị trường lao động bị đẩy vào trạng thái cả cung lao động và cầu lao động bị thu hẹp. Đợt bùng phát dịch lần thứ tư đã khiến cho 1,3 triệu lao động phải dịch chuyển về quê dẫn tới đứt gãy thị trường lao động, thiết hụt lao động tại các tỉnh phía Nam nhất là những nơi tập trung đông khu công nghiệp, khu chế xuất. Trong khi đó, nhiều tỉnh có lao động trở về đang phải chịu áp lực rất lớn về giải quyết việc làm và bảo đảm an sinh xã hội.
“Và điều này tạo ra nghịch lý về cung cầu lao động. Nơi cần lao động thì không có, nơi có lao động thì rất khó có việc làm” - bà Thuỷ nói.
Thứ ba, dịch bệnh đã xuất hiện những nhóm lao động bị tổn thương. Lao động làm công việc giản đơn trở nên yếu thế trong đại dịch. Tỉ lệ mất việc của nhóm này cao gần gấp đôi so với các nhóm khác.
Thứ tư, tính bền vững của quan hệ lao động đang có nguy cơ bị xâm phạm. Do mất việc, nhiều lao động ở khu vực chính thức có xu hướng tìm việc ở khu vực phi chính thức dẫn tới lao động tự do tăng cao nhất trong 3 năm trở lại đây, chiếm 57% lao động có việc làm. Và điều này dẫn tới một lượng lớn lao động đang có việc làm nhưng không ổn định, thiếu tính bền vững. Trong đó những chính sách an sinh, bảo hiểm, chế độ ốm đau, thai sản ở khu vực này rất hạn chế. Nhiều quan hệ lao động đã được xây dựng ổn định qua các năm có nguy cơ bị phá vỡ.
Thứ năm, qua đại dịch đã bộc lộ những hạn chế trong quản lý thị trường lao động thời công nghệ. Nhiều người lao động và người sử dụng lao động thực sự có cung - cầu về lao động nhưng chưa tìm được nhau.
Đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ nhấn mạnh, đất nước đang trở lại trạng thái bình thường mới. Để hồi phục và phát triển, một trong những vấn đề quan trọng nhất đó là vấn đề lao động.
Bà nêu 3 kiến nghị cụ thể. Thứ nhất là tăng gói kinh phí hỗ trợ tiền thuê nhà trọ và đề nghị áp dụng với cả lao động chính thức và phi chính thức. Thứ hai dành khoản kinh phí thoả đáng để xây dựng nhà ở cho công nhân. Thứ ba là dành khoản kinh phí phù hợp để hỗ trợ tiền xét nghiệm, đi lại, hỗ trợ tư vấn việc làm khi người lao động quay trở lại làm việc.
Tạo điều kiện cho doanh nghiệp phục hồi sản xuất, kích thích phát triển
Từ điểm cầu Đồng Tháp, đại biểu Phạm Văn Hoà cho rằng, gói hỗ trợ dự kiến dành 64.000 tỉ đồng để tiếp tục miễn giảm thuế, phí vào năm 2022 là phù hợp. Điều này góp phần tạo điều kiện cho doanh nghiệp tái hoạt động, giải quyết việc làm cho người lao động và kích thích nhu cầu phát triển, sản xuất kinh doanh. Việc này cũng giúp các doanh nghiệp có thể hoạt động trong trạng thái bình thường mới
Tuy nhiên, đại biểu Đoàn Đồng Tháp đề nghị cần có quy định cụ thể về đối tượng áp dụng là doanh nghiệp nào. Ông kiến nghị nên tập trung vào doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp có nhiều lao động, các doanh nghiệp có sức lan toả rộng nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp kích thích hoạt động, tăng vốn đầu tư, yên tâm sản xuất kinh doanh…
Đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hóa) nhận định, đây là chương trình phục hồi và phát triển kinh tế có quy mô lớn nhất từ trước đến nay.
Đại biểu Hải cho rằng, gói hỗ trợ gần 40.000 tỉ đồng cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh rất quan trọng để hỗ trợ cho các đối tượng phục hồi sản xuất, cần có trọng tâm trọng điểm vào các lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch như ngành du lịch, vận tải hành khách, dịch vụ lưu trú, ăn uống.
“Đề nghị các ngân hàng thương mại cần cải cách thủ tục hành chính để doanh nghiệp, người dân dễ tiếp cận với chính sách. Đồng thời kiểm soát chặt chẽ nguồn vốn cho vay. Tránh tình trạng vay không dùng vào mục đích phục hồi sản xuất mà lại mang đi đầu tư vào tài chính, bất động sản và lĩnh vực rủi ro khác sẽ gây suy giảm nền kinh tế" - đại biểu Hải nêu ý kiến và đề nghị cần kiểm soát chặt chẽ vấn đề này.
