Phát biểu tranh luận tại nghị trường, ĐB Phạm Văn Hoà (Đồng Tháp) cho rằng có thực tế là khi toà phúc thẩm xử án có hiệu lực thì sẽ đi vào thi hành án và cưỡng chế; sau đó người thi hành án đưa đơn lên toà cấp cao hoặc giám đốc thẩm. Giám đốc thẩm và toà cấp cao phủ quyết toà án sơ thẩm và phúc thẩm.
Theo đại biểu, khi vấn đề đó xảy ra, "người bị thi hành án thiệt hại tài sản rất lớn” ĐB lấy ví dụ cụ thể, ở Đồng Tháp có người bị cưỡng chế thi hành án, tài sản thiệt hại khoảng 600 triệu đồng từ cách đây 2 năm nhưng không cấp nào, không ai đứng ra bồi thường. “Như vậy có oan sai không?” - ĐB Hoà chất vấn.
Đồng quan điểm trên, ĐB Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) khi chất vấn Chánh án TAND Tối cao cũng cho rằng thời gian xét xử giám đốc thẩm quá dài, khiến người dân mất hy vọng.
Về những vấn đề này, Chánh án TANDTC Nguyễn Hoà Bình cho biết, việc xét xử lên tới cấp giám đốc thẩm thì đã qua nhiều cấp rất mất nhiều thời gian. Theo Chánh án, “Đây là cơ hội cuối cùng của người dân nên phải xem xét thận trọng”.
Cũng theo Chánh án, thực tế đơn gửi giám đốc thẩm, tái phẩm những năm gần đây là rất nhiều. Theo đó, năm 2018 có tới 2.000 đơn. Chánh án cho hay, trong năm 2018 đã giải quyết được 53% số đơn, đây là một kết quả nỗ lực của Hội đồng Thẩm phán và là con số cao so các nước khác.
Không đồng tình với đánh giá này, ĐB Phạm Trí Thức (Thanh Hoá) dù xác nhận Chánh án “là người thầy của mình” nhưng cũng tranh luận lại thông tin Chánh án cho rằng trong 2.000 đơn yêu cầu giám đốc thẩm, tái thẩm đã giải quyết được hơn 1.000 đơn, trong đó số vụ giám đốc thẩm 400-500 vụ, rất cao so với thế giới chỉ 100-200 vụ. Theo ông Thức, "ý này chưa thoả đáng vì chất lượng xét xử của Việt Nam khác các nước”.
ĐB Thức nói: "Lênin có câu: Người thông minh không phải là người không mắc sai lầm, cái chính là biết sửa chữa được sai lầm. Tuy nhiên, sai lầm trong xét xử rất khó sửa chữa một cách tuyệt đối. Ví vụ như vụ án ông Vũ Bá Phê (Phú Yên) tranh chấp một con bê, sau đó tòa xử sai khiến ông tự tử. Các cơ tư pháp phải tốn kém hàng tỉ đồng cũng không cứu lại được mạng sống của ông Phê.
Phía sau một lá đơn là số phận một con người, mỗi gia đình, dòng họ, không đơn giản là giải quyết một nửa là tốt lắm rồi. Tôi thấy rất băn khoăn – đại biểu bày tỏ.
Về vấn đề này, Chánh án Nguyễn Hoà Bình cho rằng, ngành toà án đã và rất cố gắng, và nói lên con số như vậy không có nghĩa là dừng lại, ngành vẫn đang cố gắng xử lý.
Trả lời chất vấn của ĐB Phan Anh Khoa (Phú Yên) về chất lượng xét xử án cấp địa phương, Chánh án TAND Tối cao bày tỏ rất đồng tình với nhận định cho rằng hiện nay án nhiều, cán bộ ít. Theo Chánh án, ngành đã rất cố gắng, hiện đang thực hiện dự án tăng 480 thẩm phán cho các huyện cho đạt tỉ lệ theo quy định.
Đại biểu Phạm Thị Thanh Thủy (Thanh Hoá) chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân tối cao về tỷ lệ án hành chính bị hủy chiếm hơn 3%, bị sửa cũng chiếm trên 3%; vẫn còn các bản án tuyên không rõ ràng, gây khó khăn trong công tác thi hành, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
Chánh án Nguyễn Hoà Bình cho biết, số lượng án hành chính tăng 11% mỗi năm, chủ yếu liên quan tới đất đai và là những vụ kiện rất khó; tỷ lệ giải quyết thấp chỉ đạt 39% trong khi yêu cầu là 60%; thời gian giải quyết các vụ án này rất dài.
