Chiếc máy bay ban đầu được Chính phủ Saudi Arabia đặt hàng riêng, đã bị bỏ lại trên mặt đất gần một thập kỷ tại sân bay EuroAirport Basel Mulhouse Freiburg, nằm ở biên giới giữa Pháp, Thụy Sĩ và Đức.
Theo dự định, chiếc máy bay sẽ được trang bị với nhiều món đồ nội thất xa xỉ. Nhưng điều đó đã không bao giờ xảy ra và sau khi không tìm được người mua lại, chiếc máy bay đã được vận chuyển tới Pinal Airpark ở Arizona - một nghĩa địa máy bay chứa những chiếc máy bay đã ngừng hoạt động và có nguy cơ trở thành phế liệu.
Thiết kế phù hợp phong cách hoàng gia
Chiếc máy bay có tên BBJ, viết tắt của "Boeing Business Jet", phiên bản phát triển tiên tiến nhất của máy bay Boeing nhằm hướng đến phục vụ các chính phủ và khách hàng doanh nghiệp.
Chiếc BBJ có tầm bay hơn 16.000km và diện tích cabin rộng khoảng 465m2.
Đây là mẫu máy bay tiên tiến nhất từng được sản xuất thuộc dòng Boeing 747 (biến thể của chiếc 747-8), cất cánh lần đầu tiên vào năm 2010 nhưng không thành công về mặt thương mại do chi phí vận hành đắt đỏ.
Chiếc cuối cùng đã được bàn giao cho hãng vận chuyển hàng hóa Atlas Air vào đầu năm 2023, đánh dấu sự kết thúc kỷ nguyên Boeing 747.
Cho đến nay, Boeing đã bán được hơn 250 chiếc BBJ, phần lớn trong số đó là dòng 737 do có sức hút đông đảo trên thị trường.
Connor Diver - nhà phân tích cấp cao tại công ty phân tích hàng không Cirium - cho hay: "Có tổng cộng 10 chiếc máy bay được chế tạo và đây là chiếc đầu tiên ngừng khai thác. Không rõ chính xác ai là người đã mua lại chiếc máy bay ấy, nhưng quả thực đó là chiếc máy bay tư nhân rất lớn và người mua lại chỉ có thể là nhà điều hành, chính phủ hoặc các gia đình hoàng gia".
Chiếc Boeing 747 đặc biệt được đặt hàng riêng cho chính phủ Saudi Arabia, dành cho Thái tử Sultan bin Abdulaziz Al-Saud.
Tuy nhiên, vào năm 2011, chỉ vài tháng trước ngày nhà sản xuất dự kiến bàn giao, ông đã không may qua đời vì bệnh tật. Chiếc máy bay được gán mã đăng ký N458BJ, lần đầu thử nghiệm cất cánh vào tháng 5.2012 và được bàn giao chính thức vào tháng 6.2012.
"Từ cơ sở dữ liệu của chúng tôi, máy bay có thể đã bay qua San Bernardino và sau đó là San Antonio ở Texas trong vài tháng, rồi trong tháng 12.2012 đã đến Basel" - Diver nói.
Thông thường, dòng máy bay thương gia được bàn giao trong tình trạng "xanh" - từ màu sắc của lớp sơn bảo vệ thân máy bay - có nghĩa là bên trong thân máy bay trống rỗng và cần phải lắp đặt nội thất.
Không có người mua
Theo ông Diver, vào năm 2017, vì kế hoạch cũ bị "phá sản", chiếc máy bay đã được rao bán với mức giá 95 triệu USD - giảm khoảng 350 triệu USD so với giá niêm yết ban đầu.
Nội thất bên trong vẫn còn trống rỗng và luôn được quảng cáo là "sẵn sàng để chuyển đổi", nhưng cho đến nay vẫn không ai có nhu cầu mua lại.
Richard Aboulafia - nhà phân tích hàng không tại công ty AeroDynamic Advisory - nói: "Không một ai ngoài nguyên thủ quốc gia Saudi Arabia có nhu cầu sở hữu chiếc máy bay bốn động cơ tư nhân này. Không thể chuyển đổi một chiếc máy bay thành kho chứa hàng và cũng không phải biến đổi thành phiên bản chở khách. Kết quả cho thấy, các bộ phận và đặc biệt là động cơ, đáng giá hơn nhiều so với chiếc máy bay”.
Một trở ngại lớn đối với việc rao bán máy bay là chi phí lắp đặt nội thất cao.
“Việc trang bị một trong những thứ này sẽ tốn khoảng 30, 40 hoặc có thể là 50 triệu USD" - ông Diver nói. “Mặc dù bạn có thể nghĩ rằng, đó là một chiếc máy bay hoàn toàn mới, nhưng việc sử dụng khá hạn chế.
Chiếc máy bay thương mại dùng để chở khách được sản xuất không nhiều và rất ít hãng hàng không khai thác nó, vậy nên họ sẽ không quan tâm đến việc sử dụng chúng. Lựa chọn tiềm năng tiếp theo là hướng đến một chính phủ khác, nhưng rõ ràng điều đó đã không xảy ra”.
Boeing cuối cùng đã mua lại nó vào năm 2022, từ một công ty kinh doanh máy bay có tên Aircraft Finance Germany. Máy bay đã bay tới Arizona vào ngày 15.4.2022, kéo dài hành trình thêm 10 giờ trên không, chiếm khoảng 25% tổng thời gian bay.
Giá trị từ phế liệu máy bay
Tại Pinal Airpark, một nhà thầu của hãng Boeing vẫn đang tháo rời từng bộ phận có giá trị cao của chiếc máy bay.
Không rõ liệu chiếc máy bay sẽ bị loại bỏ hoàn toàn hay được đưa vào kho để tiếp tục khai thác hết các bộ phận của chúng.
"Điều có thể xảy ra trong những tình huống này là chiếc máy bay vẫn sẽ nằm trong kho, họ không nhất thiết phải tháo chúng ra thành sắt vụn cho đến khi một bộ phận cần phải khai thác".
Theo ông Diver, 9 chiếc BBJ 747 khác vẫn đang được vận hành bởi chính phủ các nước như Ai Cập, Kuwait, Morocco, Oman, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuổi thọ của dòng Boeing 747 thường kéo dài 25 đến 30 năm nhưng chiếc máy bay này lại "nghỉ hưu" khi mới đi vào hoạt động gần 10 năm, đó có lẽ là một kỷ lục khó có hãng nào đánh bại được.
