Mất tour ngay trên sân nhà

Thiếu hướng dẫn viên trầm trọng

Theo số liệu từ Tổng cục Du lịch, hiện có 20.212 HDV đang hoạt động, bao gồm 12.240 HDV quốc tế phục vụ gần 14 triệu lượt khách. Trong đó, HDV biết tiếng Anh có 6.630 người, tiếng Hoa có 2.686 người, tiếng Pháp có 1.230 người, tiếng Nhật có 534 HDV, tiếng Nga có 521 người, tiếng Hàn có 161 người.

Các thứ tiếng khác như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha còn ít hơn. Còn lại có 7.972 HDV nội địa phục vụ hơn 45 triệu lượt khách. Trong khi thực tế, để phục vụ lượng khách trên cần tối thiểu 25.000 HDV quốc tế và 50.000 HDV nội địa.

Thực tế cho thấy Việt Nam đang thiếu nhân lực trầm trọng trong ngành du lịch, nhất là HDV. Đây là một trong những nguyên nhân tạo ra sơ hở để các hoạt động du lịch trái phép diễn ra, tiêu biểu là vụ HDV người Trung Quốc hành nghề trái phép ở Khánh Hòa, kéo theo hệ lụy không thể kiểm soát nội dung hướng dẫn mang tính xuyên tạc lịch sử Việt Nam.

Bên cạnh đó, một thống kê khác cho thấy nguồn lao động đang làm việc trong ngành du lịch Việt Nam không qua đào tạo (hoặc chỉ đào tạo ở trình độ sơ cấp) chiếm tới 36,93% trong tổng số hơn 600.000 người lao động trực tiếp trong ngành du lịch. Kiến thức hội nhập, ngoại ngữ, kỹ năng và kinh nghiệm thực tế chưa tương ứng với sự phát triển. Riêng nghề HDV du lịch, mỗi năm cả nước có khoảng 50.000 sinh viên du lịch ra trường nhưng chỉ 5% của hệ đại học, 30% hệ cao đẳng, trung cấp.

Ông Đặng Thanh Tùng - GĐ Cty Neworld Travel - thì mỗi năm khoa du lịch các trường ĐH đào tạo ra hàng nghìn sinh viên, tuy nhiên số lượng “đầu ra” vẫn chưa đi kịp theo nhu cầu. Tình trạng chung vẫn gặp phải đó là có khá nhiều HDV thiếu trách nhiệm và chưa đặt uy tín lên hàng đầu.

“Theo tôi yếu tố quan trọng đầu tiên phải nói đến là ý thức. Những HDV này có một góc nhìn khá hạn chế, yếu năng lực nghề, ý thức nghề rất kém. Bên cạnh đó, sự quản lý lỏng lẻo của cơ quan chức năng cũng một phần làm cho số lượng HDV này càng ngày càng nở rộ. Đơn cử khi vào mùa cao điểm, do tình trạng thiếu HDV nên có nhiều đơn vị du lịch đã phải thuê sinh viên chưa ra trường để phục vụ đoàn.

Và theo tôi biết, cũng có khá nhiều đơn vị đã phải “dở khóc, dở cười” khi gặp sự cố về HDV hoặc kiến thức kém, hoặc thiếu sự nhiệt tình với khách hay có trường hợp sát ngày khởi hành rồi thì báo hủy tour, thậm chí có trường hợp đến giờ khởi hành rồi nhưng không thấy HDV đâu.

Thay vì hoàn thành nhiệm vụ, một số HDV lại rất lơ đãng, giới thiệu qua quýt, rồi chỉ nhanh đưa khách hàng đến các nơi mua sắm để kiếm hoa hồng” - ông Tùng thẳng thắn về thực trạng.

Mới chỉ có giải pháp tình thế

Nhiều chuyên gia cho rằng tình trạng này có thể cải thiện, bắt đầu từ việc phân loại HDV và tăng giá tour đủ để thuê người phục vụ có trình độ. Tuy nhiên, việc tăng giá tour có thể làm không ít doanh nghiệp e ngại.

Ông Nguyễn Văn Mỹ - Chủ tịch Công ty Lửa Việt tour cho rằng, để đảm bảo lợi ích tốt nhất cho doanh nghiệp và đặc biệt là HDV, cần cơ cấu tất cả HDV tự do trở thành HDV cơ hữu của các công ty lữ hành. Nên áp dụng quy định mỗi doanh nghiệp phải có ít nhất 5 HDV cơ hữu quốc tế và từ 10 HDV cơ hữu nội địa trở lên mới được phép thành lập công ty. Việc được ký hợp đồng chính thức với một đơn vị sẽ giúp HDV đảm bảo được thu nhập ổn định, được hưởng quyền lợi từ bảo hiểm, các chế độ tối thiểu đối với một lao động.

Trong điều kiện cấp bách, lượng khách đến ngày càng nhiều như hiện nay, nhà nước nên cho phép HDV ký hợp đồng thời vụ theo tour đối với các công ty lữ hành.

Việc hình thành những cộng đồng khách ngoại như khách Malaysia, khách Trung Quốc, Hàn Quốc ăn, nghỉ tập trung ở một khu, thuê người phiên dịch riêng đang là thách thức đối với các nhà quản lý du lịch. Như vậy, nhà nước thất thu, còn các công ty du lịch trong nước hoàn toàn không có cơ hội tiếp cận khách, bị “qua mặt” ngay trên chính sân nhà.

Theo Phó Giám đốc Sở Du lịch TPHCM, ông Lã Quốc Khánh, phải quản lý thật chặt các công ty ký hợp đồng trực tiếp cung ứng dịch vụ du lịch với doanh nghiệp Trung Quốc, làm sao đảm bảo cả lợi ích cho doanh nghiệp cũng như lợi ích chung của toàn ngành du lịch Việt Nam.