Tiểu thuyết "Nhân quả" lấy bối cảnh khi doanh nghiệp nhà nước bước vào cổ phần hóa hoặc chuyển sang tư nhân. Những "khuyết tật bẩm sinh" trong cơ chế quản lý xã hội như tham nhũng, lạm quyền, lộng quyền bắt đầu lộ diện.
Năm - một người lính xuất ngũ, vì lấy được cục vàng từ người yêu cũ đã mất mà giàu lên nhanh chóng. Song, cơ chế lỏng lẻo, tham nhũng lên ngôi khiến anh bị cuốn vào vòng xoáy kim tiền, dối trá.
Lân, một người kỹ sư được Long mời làm giám đốc Công ty khoáng sản của mình, vực dậy công ty đang trên bờ vực tan vỡ.
Thăng là một kẻ cơ hội, tên thái giám thời hiện đại. Hắn dùng cách hạ mình để nuôi giữ tham lam, làm việc bất nhân bất nghĩa. Cùng với "Trùm cuối" của tỉnh Long Nhãn, Thăng làm bao việc phi pháp, nhưng cuối cùng sao tránh thoát lưới trời lồng lộng, nhân quả luân hồi...
Với kinh nghiệm 9 năm là kỹ sư thông trường, thấu hiểu những khó khăn từ thời bao cấp đến chuyển đổi, cổ phần hóa, tác giả Đoàn Hữu Nam đã có cái nhìn tương đối đầy đủ, thâm sâu để bắt tay thực hiện tiểu thuyết.
Tác giả chia sẻ: "Xuyên suốt tiểu thuyết, tôi muốn thể hiện chất nhân văn cao cả của những người đi ra từ chiến tranh, khi vấp phải kinh tế thị trường có rất nhiều biến động, có người vươn lên được nhưng có người bị đồng tiền cám dỗ. Bên cạnh đó còn có những lớp quan chức, chính quyền đã bòn rút của nhà nước, bị tha hóa vì thời buổi kinh tế thị trường. Cuối cùng những người bị lu mờ, đánh mất cuộc sống của mình mà làm tay sai cho kẻ khác".
Những câu chuyện, nhân vật trong tiểu thuyết được tác giả Đoàn Hữu Nam vừa tưởng tượng, hư cấu, vừa cóp nhặt từ những vụ án chấn động ở Lào Cai từng được đưa lên báo chí.
Xuyết suốt tiểu thuyết, tác giả ấn tượng với ông lão họ Nguyễn - một nhân vật phục sở hữu vườn chè. Vì đem lòng mến mộ tài hoa, con người của ông Năm mà từ khi gặp đến khi ông Năm rơi vào vòng lao lý, lão Nguyễn vẫn giữ nguyên gia sản, giao lại cho ông một cách đầy cao thượng.
Bên cạnh đó, nhân vật phản diện cũng để lại cho tác giả nhiều ám ảnh, suy ngẫm. "Thoát được pháp luật nhưng không thoát được lưới trời. Sau cùng, những kẻ ác đều phải bị trừng phạt thích đáng", tác giả khẳng định.
