Độc đáo, khác biệt
Sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, sau đó vào Huế sinh sống, từng đi học may rồi cùng với vợ mở tiệm uốn tóc để mưu sinh, cuối cùng ông Tiếu đến với nghề làm sản phẩm mỹ nghệ từ gáo dừa như một cái duyên. Năm 1968, tổ chức Giải trí thế giới (Thụy Sĩ) về Huế mở lớp dạy nghề miễn phí làm các sản phẩm phục vụ đời sống từ những mảnh gáo dừa, gốc tre và ông đăng ký theo học trong 3 tháng. Nhờ thông minh lại khéo tay, ông học nghề khá nhanh rồi rong ruổi từ Huế, Quảng Trị, Sài Gòn và dừng chân ở phố biển Nha Trang để theo đuổi cái nghề độc lạ này nửa thế kỷ qua.
Bước vào ngôi nhà của nghệ nhân Nguyễn Văn Tiếu, thật ngạc nhiên thú vị, khi tất cả những vật dụng từ chén, tô, muỗng, nĩa đến các loại đèn, các sản phẩm mỹ nghệ... đều được ông dày công nghiên cứu và thực hiện từ những chiếc gáo dừa đơn sơ. Chỉ với vài dụng cụ đơn giản và những trái dừa khô, qua đôi bàn tay khéo léo và sự sáng tạo, ông biến thành những tác phẩm độc đáo.
Ông Tiếu chia sẻ, muốn làm được nghề này phải có niềm đam mê và tính kiên nhẫn, chịu khó vì mỗi chi tiết, một công đoạn đều rất tỉ mỉ sau một quá trình công phu. Cái khó của nghề là từ một quả dừa, sọ dừa thô, người làm phải nhìn, định hình từng chi tiết phù hợp với vật gì, con gì trước khi làm, sau đó vẽ và thực hiện. Mỗi quả dừa, gáo dừa vô hồn, qua bàn tay tài hoa của ông đã trở thành những tác phẩm mang dấu ấn riêng, không chỉ có tính thẩm mỹ mà còn sử dụng lâu dài.
Trong căn phòng trưng bày các sản phẩm, ông giới thiệu cho chúng tôi những sản phẩm hết sức độc đáo như những chiếc đèn ngủ với kiểu dáng như chiếc cúp rất đẹp mắt; những chậu hoa sen với đầy đủ búp, bông và cả lá; những con tôm hùm, con cua, con rùa; các loại gáo múc nước với nhiều kích cỡ; những con búp bê sống động như thật; chiếc đồng hồ, các loại đèn thắp sáng hay chiếc quang gánh đầy sáng tạo… Tất cả đều được ông lên ý tưởng và các công đoạn chế tác hoàn toàn thủ công. Chính điều này đã giúp những sản phẩm từ gáo dừa của ông rất khác biệt, mới lạ và độc đáo trong mắt khách hàng và nhiều khách sạn, khu nghỉ dưỡng, quán càphê đã đặt hàng các sản phẩm, đồ trang trí mỹ nghệ…
Truyền nghề
Hiện nay, những sản phẩm của ông Tiếu còn được du khách đến tận nơi tìm mua và coi như những sản phẩm nghệ thuật đặc trưng Việt Nam để gửi tặng, mang ra nước ngoài. Với mong muốn giữ lại cái nghề cho đời, ông luôn hy vọng tìm kiếm các thế hệ đi sau để truyền nghề, phát triển thành một ngành sản xuất góp phần vào sự đa đạng, phong phú của du lịch cũng như văn hóa Việt.
“Các con tôi cũng khéo tay, làm ra được nhiều sản phẩm đẹp nhưng khi lớn lên mỗi đứa một công việc, lựa chọn hướng đi riêng nên không ai nối nghiệp cha”. Ông Tiếu chia sẻ, năm 2013 có cơ duyên nên đã truyền nghề cho một số em tại cơ sở Mái ấm Anh Đào (thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa) để bắt đầu gây dựng.
Và mấy năm qua, những ai muốn học nghề, ông đều sẵn sàng chỉ dạy tận tình. Ông luôn mong muốn có thêm những học trò đam mê, sáng tạo để cây dừa và gáo dừa, vốn phổ biến và có mặt trên khắp mọi miền đất nước, trở thành một phần trong tự hào Việt Nam thông qua những sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo lại mang đến nhiều lợi ích kinh tế.
