Khu phố Khúc Toại có tên nôm là Làng Chọi, là một phường ven đô của TP. Bắc Ninh nổi tiếng với nghề mộc gần 300 năm. Nghề mộc khúc Toại là nghề “cha truyền con nối” từ xa xưa đã được nhiều khách hàng ưa chuộng với các sản phẩm gỗ như: Sập gụ, ghế ngựa, ghế ba nan, tủ gương hai ba buồng cong, thẳng khác nhau,...
Là làng nghề sản xuất kinh doanh đồ gỗ nổi tiếng đã đi vào câu ca “Mã Đông Hồ, Đồ Làng Chọi” hiện có hơn 500 hộ dân làm nghề. Đứng trước những thách thức và cạnh tranh, bằng tài năng và sự sáng tạo, một số thợ giỏi của vùng đã biến những mảnh gỗ vụn tưởng như bỏ đi trở thành những tác phẩm nghệ thuật mang tên tranh ghép gỗ.
Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Văn Hùng là một trong những người tiên phong cho dòng tranh này độc đáo này. Ông chia sẻ: “Một bức tranh có nhiều màu sắc sẽ được ghép từ nhiều miếng ghép, nhiều loại gỗ khác nhau. Mỗi loại gỗ lại có màu sắc đặc trưng: Màu vàng của gỗ mít; màu đen của gỗ mun; màu đỏ gỗ lim, gỗ hương, gỗ trắc; màu trắng gỗ xoan, bạch đàn…”.
Tranh ghép gỗ được chia thành loại nổi và chìm. Loại nổi là những chi tiết của tranh, gồm những miếng ghép nổi hẳn lên trên bề mặt tạo thành tranh. Loại chìm là ghép những miếng ghép thuần túy để thành bức tranh có độ phẳng cao.
Để làm ra một bức tranh ghép gỗ mỹ thuật phải trải qua nhiều công đoạn như chọn màu gỗ, cắt, lắp ghép, đánh bóng, sơn phủ… Mỗi bức tranh sẽ được vẽ, thiết kế bằng giấy trước, sau đó đo đạc kẻ vẽ vào những miếng gỗ nhỏ. Những miếng gỗ nhỏ ấy sẽ được bào nhẵn làm bóng để lộ ra những vân gỗ, rồi ghép chúng lại với nhau.
Để hoàn thiện một bức tranh phải ghép hàng nghìn mảnh gỗ, chính vì vậy tranh ghép gỗ không chỉ đòi hỏi người thợ phải có con mắt thẩm mỹ, phân tích màu sắc tinh nhạy mà còn cần sự tỉ mỉ, thời gian và tâm huyết.
Sinh ra trong cái nôi của làng nghề mộc, ông Hùng được bố mẹ dạy cho nghề truyền thống ngay từ nhỏ. Hơn 35 năm miệt mài với hướng đi mới, ông Hùng vẫn đang tiếp tục sáng tạo những tác phẩm tranh độc đáo đồng thời cũng truyền dạy nghề lại cho những người con của mình.
Là một trong những nghệ nhân tiêu biểu, năm 2020, ông Hùng được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú vì có nhiều cống hiến trong gìn giữ, phát triển ngành nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống của địa phương.
