TPHCM từng thành lập Trung tâm mua sắm nhưng không hiệu quả
Trước năm 2014, các đơn vị thực hiện việc mua sắm vật tư, trang thiết bị y tế trên cơ sở và nguồn kinh phí của đơn vị theo quy định (Thông tư 68/2012/TT-BTC; Quyết định số 10/2010/QĐ-UBND về phân cấp trong mua sắm).
Ngày 24.1.2013, UBND TPHCM thành lập Trung tâm Mua sắm hàng hóa và tài sản công của ngành Y tế thành phố (sau đây viết tắt là Trung tâm Mua sắm) theo Quyết định 414/QĐ-UBND ngày 24.1.2013, là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Sở Y tế.
Nhiệm vụ chính là tổ chức mua sắm, trang bị, cung ứng và điều phối hàng hóa (thuốc, vật tư y tế, trang thiết bị) cho các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc thành phố và quận/huyện. Trung tâm Mua sắm là đơn vị tổ chức mua sắm còn Tổ chuyên gia, Tổ Thẩm định bao gồm các thành viên là lãnh đạo các phòng ban có liên quan của Sở Y tế, các chuyên viên của Sở Y tế, Bảo hiểm xã hội và các thành viên đại diện của các đơn vị. Sở Y tế là chủ đầu tư, thực hiện phê duyệt hồ sơ mời thầu, danh sách nhà thầu đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật, kết quả lựa chọn nhà thầu.
Các gói thầu Trung tâm Mua sắm đã thực hiện từ năm 2014-2016 gồm có 6 gói thầu thuốc.
Tuy nhiên, số mặt hàng trúng thầu là rất thấp so với kế hoạch (khoảng 50%).
Trung tâm Mua sắm chưa thực sự là một trung tâm độc lập với các cơ sở y tế và Sở Y tế, chưa đảm bảo tính khách quan khi tổ chức mua sắm do nhân sự thực hiện gói thầu (đánh giá, thẩm định) chỉ là nhân sự kiêm nhiệm của Sở Y tế (Giám đốc Sở Y tế kiêm nhiệm Giám đốc Trung tâm Mua sắm, các Trưởng phòng kiêm nhiệm tổ trưởng tổ thẩm định, tổ chuyên gia), nhân sự kiêm nhiệm của các đơn vị.
Nguồn nhân lực của Trung tâm Mua sắm không tương xứng với quy mô mua sắm tập trung của toàn ngành y tế Thành phố. Điều này dẫn đến thời gian thực hiện mua sắm kéo dài, ảnh hưởng đến hoạt động chuyên môn của đơn vị, buộc các bệnh viện phải tổ chức mua sắm bằng phương thức khác. Nguy cơ nhà thầu trúng thầu không cung ứng kịp hàng hóa dẫn đến các bệnh viện phải tổ chức mua sắm bằng phương thức khác. Điều này gây khó khăn cho bệnh viện khi thanh toán bảo hiểm y tế.
Ngày 4.10.2017, Ủy ban nhân dân Thành phố có Quyết định số 5220/QĐ-UBND giải thể Trung tâm mua sắm hàng hóa và tài sản công ngành y tế Thành phố.
Đấu thầu tập trung nhằm kiểm soát và không đứt gãy vật tư y tế
Tổ chức mua sắm từ năm 2017 đến nay, ngành y tế TPHCM có 78 đơn vị sự nghiệp công lập. Để đảm bảo hoạt động thường xuyên, các đơn vị phải tự thực hiện mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế và thuốc. Giá trị mua sắm thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế hàng năm của toàn ngành y tế TPHCM khoảng 14.000 tỉ đồng.
Với việc tổ chức đấu thầu theo đơn vị như hiện nay, các đơn vị chủ động trong việc mua sắm để đảm bảo cung cấp đầy đủ, kịp thời thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế phục vụ công tác khám, chữa bệnh.
Tuy nhiên, theo Sở Y tế TPHCM, năng lực tổ chức mua sắm ở các đơn vị là khác nhau và nhìn chung đa số còn có nhiều hạn chế trong công tác đấu thầu, như: Việc phê duyệt danh mục mua sắm, họp hội đồng khoa học công nghệ chưa đi sâu vào thực chất; công tác thẩm định giá gói thầu chưa đảm bảo đầy đủ theo quy định; giá trúng thầu chênh lệch nhiều so với giá nhập khẩu theo tờ khai hải quan (do không có quy định phải so sánh cũng như không có được thông tin về giá nhập khẩu). Giá trúng thầu của hàng hóa ở mỗi đơn vị mua sắm là khác nhau.
Nguyên nhân được Sở Y tế TPHCM nhận định, do công tác mua sắm đòi hỏi tính chuyên môn cao, trong khi đó các đơn vị mua sắm hiện nay còn thiếu tính chuyên nghiệp; Không có cơ quan hỗ trợ về tư vấn đấu thầu, thẩm định giá đáng tin cậy.
Quy định và quy trình rất nhiều nhưng các quy định chưa thật sự rõ ràng, đầy đủ, như: Quy định về xây dựng giá kế hoạch theo quy định của Thông tư 14/2020/TT-BYT ngày 10.7.2020 của Bộ Y tế về hướng dẫn đấu thầu trang thiết bị y tế tại các cơ sở y tế công lập: “Không được cao hơn giá trúng thầu của trang thiết bị y tế đó đã thực hiện hoặc giá trúng thầu đã công bố” nhưng giá trúng thầu đã công bố không kèm theo cấu hình trang thiết bị, trong khi đó mỗi cấu hình thì sẽ có có giá khác nhau nên các đơn vị rất khó khăn khi xác định giá kế hoạch của trang thiết bị; quy định trang thiết bị mua sắm phải được kê khai giá, gây tâm lý hoang mang, lo lắng của những người thực hiện mua sắm.
