Theo quy định hiện nay, những người được mua NƠXH gồm: người có công với cách mạng; hộ gia đình nghèo, cận nghèo ở nông thôn và đô thị; người thu nhập thấp tại đô thị; lao động tại khu công nghiệp; sĩ quan, quân nhân, công nhân thuộc đơn vị công an, quân đội; hộ gia đình, cá nhân thuộc diện thu hồi đất mà chưa được bồi thường.
Trong đó, điều kiện để xác định người thu nhập thấp ở các thành phố lớn là mọi thành viên trong gia đình thu nhập thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập cá nhân, tức không quá 11 triệu đồng/tháng.
Theo chia sẻ của một số công nhân đang ở trọ cạnh Khu công nghiệp Thạch Thất (Hà Nội), một gia đình cơ bản tại đô thị (2 bố mẹ, 2 con nhỏ) nếu có mức thu nhập tổng cộng không quá 11 triệu đồng/tháng thì chi phí ăn uống, sinh hoạt, tiền đóng học cho con… còn không đủ thì lấy đâu ra tiền tích lũy mà mua NƠXH.
Nhận định về quy định xác định người có thu nhập thấp hiện nay, ông Trần Khánh Quang - Tổng Giám đốc Công ty đầu tư Bất động sản Việt An Hòa, cũng cho rằng, điều kiện trên hiện rất lỗi thời. Tiêu chí xác định thu nhập thấp đang áp dụng chưa tính đến tỉ lệ chi phí trả cho ngôi nhà trên tổng thu nhập hộ gia đình (thông thường không được quá 50%).
“Trong khi giá NƠXH đã tăng gấp đôi sau 5 năm, còn khung thu nhập dưới thuế vẫn giữ như 8 năm trước dẫn đến việc người mua nhà phải chi trả quá nửa thu nhập hàng tháng cho khoản vay ngân hàng”, ông Quang nhận định.
Mới đây, kiến nghị tới Quốc hội, cử tri TP Đà Nẵng đề nghị bỏ quy định công nhân không đóng thuế thu nhập mới được mua NƠXH. `
Về vấn đề này, Bộ Xây dựng cho biết, theo quy định của Luật Nhà ở năm 2014 thì các đối tượng thụ hưởng chính sách NƠXH (bao gồm cả hình thức mua, thuê, thuê mua) phải đồng thời đảm bảo 3 điều kiện. Về nhà ở, về cư trú và về thu nhập.
Cụ thể, chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, chưa được mua, thuê hoặc thuê mua NƠXH, chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở, đất ở dưới mọi hình thức tại nơi sinh sống, học tập hoặc có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng diện tích nhà ở bình quân đầu người trong hộ gia đình thấp hơn mức diện tích nhà ở tối thiểu (dưới 10m2/người).
Phải có đăng ký thường trú tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có NƠXH; trường hợp không có đăng ký thường trú thì phải có đăng ký tạm trú từ một năm trở lên tại tỉnh, thành phố này (trừ học sinh, sinh viên).
Đồng thời, phải thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập thường xuyên theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân.
Bộ này cũng thừa nhận, quy định nêu trên dẫn đến việc xác minh đối tượng, điều kiện... phức tạp, rườm rà, khó khăn cho người dân. Hiện tại Chính phủ đang trình Quốc hội khóa XV dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) theo hướng giảm các điều kiện khi thuê, mua NƠXH.
Trong đó quy định cụ thể tại Điều 75, Điều 90 của dự thảo về điều kiện được hưởng chính sách hỗ trợ về NƠXH. Nếu thuê NƠXH thì không bắt buộc phải đáp ứng điều kiện về nhà ở và thu nhập.
Trường hợp mua, thuê mua NƠXH chỉ phải đáp ứng 2 điều kiện (nhà ở, thu nhập). Trong đó điều kiện về thu nhập là thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập đối với các khoản thu nhập từ tiền công, tiền lương theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân.
Nếu thuê nhà lưu trú công nhân thì chỉ cần có hợp đồng lao động và xác nhận của doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong khu công nghiệp.
