Một trong các nguyên nhân người dân “quay lưng” với thanh long VietGAP là do họ muốn bán thanh long qua thị trường Trung Quốc, ít đòi hỏi về sản phẩm an toàn. Và theo đó, người trồng thanh long cũng không quá kỳ công trong quá trình chăm sóc, đăng ký xuất xứ sản phẩm... Mặt khác, doanh nghiệp thu mua cũng không phải mất quá nhiều công sức giữ mối liên kết, kiểm tra sản phẩm chặt chẽ theo yêu cầu, khi chấp nhận tiêu chuẩn VietGAP.
Năm qua, trong 45 thông báo mà ngành nông nghiệp nhận được, đã có 35 thông báo liên quan đến việc các nước điều chỉnh những tiêu chuẩn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật cho phép trong nông sản. Và trái thanh long, Bình Thuận đã có lô hàng bị thị trường cao cấp trả về, vì sản phẩm có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt ngưỡng.
Trong khi đó, tháng 9 vừa qua, Long An là địa phương đầu tiên trong cả nước xuất khẩu lô hàng 3 tấn thanh long vào Úc. Đây là kết quả sau 9 năm đàm phán. Và Việt Nam cũng là nước đầu tiên và duy nhất được thị trường này chấp nhận. Giá bán thanh long tại đây là 12 đôla Úc/kg (hơn 210.000 đồng/kg), gấp gần 8 lần giá bán tại thị trường Trung Quốc trong cùng thời điểm (vào vụ thì còn thấp hơn nhiều). Để vào các thị trường cùng cấp với Úc, đòi hỏi trái cây phải từ một nơi có quy hoạch vùng trồng, có thể truy xuất nguồn gốc đối với sản phẩm… Đặc biệt phải chấp nhận các tiêu chí khắc nghiệt liên quan đến kiểm dịch, dư lượng các chất có trong thuốc bảo vệ thực vật…
Thanh long là loại trái cây xuất khẩu chủ lực của nước ta, với kim ngạch xuất khẩu năm 2016 đạt gần 900 triệu USD, chiếm hơn 50% trong xuất khẩu trái cây tươi và trên 36% trong tổng xuất khẩu rau quả của Việt Nam. Sự chêch lệch giá bán giữa các thị trường yêu cầu tiêu chuẩn VietGAP, với thị trường tiểu ngạch Trung Quốc, buộc người nông dân phải suy nghĩ về sự lựa chọn. Và không chỉ có Thanh Long, nhiều mặt hàng nông thổ sản Việt Nam tương lai phải chấp nhận “cuộc chơi” VietGAP. Nếu chọn cái lợi trước mắt với những thị trường dễ dãi, thì cái thua thiệt lâu dài sẽ khó mà đo đếm được.
