Theo quan niệm của người Việt, việc xông đất hay xông nhà có ảnh hưởng lớn đến vận mệnh, tài lộc của gia chủ trong năm đó. Thời điểm người nào bước vào nhà đầu tiên sau giao thừa cùng với lời chúc mừng năm mới thì đó là người xông đất.
Nếu tìm được người xông đất tốt, hợp tuổi thì làm ăn nên làm ra, mọi chuyện tốt lành. Nếu gặp người xông đất không hợp với gia chủ thì cả năm đó sẽ khó khăn, không may mắn.
Theo sách “Tục thờ cúng của người Việt” của tác giả Bùi Xuân Mỹ do NXB Văn hoá - Thông tin phát hành, người xưa tin rằng, ngày đầu năm nếu được người vui vẻ dễ tính tốt nết đến nhà trước nhất, thì cả năm trong nhà mọi việc sẽ hanh thông.
Người đến nhà đầu tiên của năm mới sẽ là người xông nhà, xông đất. Bởi vậy nhiều người phải chọn người xông nhà cho mình.
Thông thường, gia chủ sẽ có ý định từ trước rằng sẽ mời người nào vào xông đất cho nhà mình. Người được mời xông đất được gia chủ chọn lựa rất kĩ càng theo các tiêu chí sau: sức khỏe, sự thành đạt, tài đức… để dự đoán vận hạn của gia đình mình trong năm mới.
Theo nhà nghiên cứu Văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ, thông thường, những người xông đất được chọn là trẻ em. Bởi vì trẻ em đem đến sự vui vẻ, may mắn cho gia chủ. Trẻ em là những đối tượng còn hồn nhiên vô tư, vui vẻ nên nhiều người muốn đón trẻ em đến.
Nhà nghiên cứu Văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ cho rằng, ngoài trẻ em ra, nhiều người sẽ chọn xem tuổi của người đến xông đất, để xem có hợp với gia chủ hay không, có làm ăn phát đạt không. Khách đến nhà xông đất cần phải chuẩn bị trang phục tươm tất, gọn gàng, màu sắc rực rỡ, tươi sáng để gia chủ cả năm no ấm, đủ đầy.
Nếu có thể, khách đến xông nhà nên đem theo một chút quà Tết để biếu gia chủ như: một chai rượu, bánh chưng, bánh tét hay một hộp mứt tết.
Ngày nay, phong tục xông đất, xông nhà ở tất cả các nơi hầu hết đều tương tự như nhau. Người đến xông đất thường cầm theo những bao lì xì để mừng tuổi người già và trẻ nhỏ và chúc năm mới cả gia đình.
