Dưa hấu còn gọi là dưa đỏ, tây qua, thủy qua, hàn qua, hạ qua... Tên khoa học Citrullus vulgaris Schrad. Thuộc họ Bầu bí - Cucurbitaceae.
Đây là trái cây rất phổ biến, được nhiều người ưa chuộng, chủ yếu dùng làm thức ăn tráng miệng và giải khát trong mùa hè nắng nóng.
Hạt dưa hấu có thể dùng chế biến lấy dầu ăn, làm nhân bánh kẹo, phơi khô để rang ăn trong các dịp lễ, tết, hội hè, cưới xin. Đặc biệt, hạt dưa hấu có vị ngọt, tính bình. Có tác dụng mát phổi, nhuận tràng, hỗ trợ tiêu hóa, chữa khát. Dùng cho các chứng thổ huyết, ho, tăng huyết áp, phụ nữ kinh nguyệt quá nhiều...
Theo bác sĩ Lê Thân, Bệnh viện Y học Cổ truyền Quảng Nam, tác giả sách "Thuốc ở quanh ta", việc sử dụng các bộ phận của dưa hấu làm thuốc ít được chú ý và thường chỉ có tính chất địa phương, dùng trong phạm vi dân gian. Và Đông y thường dùng dưa hấu vỏ xanh, ruột đỏ được sử dụng làm thuốc.
Dưới đây là các bài thuốc từ dưa hấu:
- Cảm sốt, đầu váng, hoa mắt, nhiều mồ hôi: vỏ xanh trái dưa phơi khô 20g, hoa hoặc cành kim ngân 20g, lá tre 10g, nước 500ml; nấu sôi 15 phút, chia 3 lần uống trong ngày.
- Lưỡi nóng, khát nước, người hao tổn do nắng nóng mùa hè: trái dưa hấu chín xẻ ra ép lấy nước uống từ từ; còn có tác dụng giải say rượu. Vỏ giữa trái dưa hấu 30g, hoạt thạch 18g, cam thảo 03g; sắc uống.
- Rôm sảy: vỏ giữa trái dưa hấu tươi xoa vào chỗ rôm sảy.
- Tăng huyết áp: vỏ giữa trái dưa hấu khô 15g, hạt muồng 9g; sắc nước uống hằng ngày thay nước chè. Ăn hạt dưa bỏ vỏ lúc bụng đói, ăn sống hay chín đều được.
- Phụ nữ kinh nguyệt quá nhiều: nhân hạt dưa 9g nghiền vụn uống với nước, uống ngày 2 lần.
- Viêm phế quản mạn tính: dưa hấu 1 trái khoảng 3kg, gừng tươi 60g, đường phèn 50g; dưa hấu mở một lỗ cho gừng và đường phèn vào trong, lấy vỏ dưa đậy kín lại, đặt trên rổ, hấp cách thủy 2 giờ, ăn dưa và uống nước cốt chia nhiều lần trong ngày. Mỗi ngày ăn 1 trái, một đợt điều trị là 10 ngày, giữa 2 đợt điều trị nghỉ 3 - 5 ngày.
- Thanh nhiệt giải độc, lợi tiểu, làm hết khát: thịt tái dưa hấu 1kg, cát cánh 25g, đường phèn 100g, gạo tẻ 100g; dưa hấu xắt lát nhỏ, cát cánh xắt miếng nhỏ như hạt gạo, gạo vo sạch ngâm cho trương lên. Tất cả cho vào nồi, đổ nước vừa đủ rồi ninh nhừ thành cháo; mỗi ngày ăn một vài bát trong những ngày hè nắng nóng.
