Lật giở từng bản nhạc trong tập nhạc viết tay đã nhuốm màu thời gian, nhạc sĩ Đào Hữu Thi dừng lại ở trang có tựa đề "Em là cô giáo vùng cao", phía chân trang có dòng ghi chú nắn nót "12.10.2003 - Nhạc sĩ Đào Hữu Thi - Trường Đại học Văn hóa Hà Nội".
Xem đến đây, nhạc sĩ khựng lại, chậm rãi kể về "bóng hồng" nơi địa đầu Tổ quốc - nhân vật chính trong sáng tác "Em là cô giáo vùng cao".
Năm ấy, khi còn là giảng viên Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, nhạc sĩ Đào Hữu Thi cùng học trò đi thực tế sáng tác tại xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang.
Đường lên địa đầu tổ quốc hùng vĩ, hiểm trở, ông bắt gặp một cô gái có dáng người nhỏ xinh đang cuốc đất trồng rau. Hình ảnh người con gái mảnh mai giữa thiên nhiên rộng lớn đã lay động tâm hồn nghệ sĩ, khiến cả đoàn phải dừng xe hỏi chuyện.
"Tôi không nghĩ cô gái ấy là giáo viên vì nom còn rất trẻ, chỉ mười tám, đôi mươi. Hỏi chuyện mới biết, cô giáo từ dưới xuôi lên công tác đã được 2 năm. Tôi lắng nghe câu chuyện của giáo viên trẻ, thấu hiểu tâm tư, tình cảm và tấm chân tình của cô dành cho vùng cao mà không khỏi xúc động.
Nhưng tôi mất hơn 12 năm để trăn trở về hình ảnh cô giáo vùng cao. Vì họ quá xứng đáng có 1 bài hát hay để đến với công chúng. Nhưng muốn hay, lời ca phải toát lên nội tâm, tình cảm, suy nghĩ, lí tưởng và thể hiện niềm tự hào của họ" - nhạc sĩ Đào Hữu Thi bộc bạch.
Và cứ thế, sau 12 năm "thai nghén", tác phẩm "Em là cô giáo vùng cao" của nhạc sĩ 80 tuổi, từng là người lính 22 năm, sau đó chuyển sang làm giáo viên đã ra mắt công chúng và xuất sắc giành giải Nhất cuộc thi "Sáng tác ca khúc về thầy cô và mái trường 2021" do Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Hội Nhạc sĩ Việt Nam tổ chức.
Bài hát thể hiện rõ những khó khăn, vất vả, sự hi sinh của các thầy cô giáo nơi vùng cao, biên giới.
"Tôi biết, để đem được con chữ đến miền cao, giáo viên phải hy sinh rất nhiều. Vì vậy, tôi phải viết để chính giáo viên và người nghe cảm nhận được những nỗi gian truân, vất vả, nhưng không bi lụy. Đặc biệt, vẫn mang nét hồn nhiên, trong sáng, trẻ trung và đầy tự hào.
Tôi cũng xuất thân từ nghề giáo nên tôi dành tình cảm đặc biệt cho giáo viên. Nếu không có tình cảm, tôi không thể viết được. Phải có điều gì trăn trở, nhức nhối trong tâm tư, tình cảm mới có thể viết nên những lời ca, tiếng hát từ tận đáy tim" - nhạc sĩ Đào Hữu Thi bộc bạch.
