Hội đồng chức danh GS nhà nước vừa công bố danh sách ứng viên đạt tiêu chuẩn chức danh GS, PGS năm 2017 với số lượng tăng gần 60% so với năm trước. Mặc dù đơn vị này đã đưa ra nhiều lý giải tuy nhiên không khiến dư luận khỏi băn khoăn.
TS Lê Viết Khuyến cho rằng, tỷ lệ số GS, PGS tăng đột biến như vậy là điều không bình thường vì nền khoa học, người trí thức hay hoạt động giảng dạy của nước ta không thể phát triển đột biến sau một năm như vậy. Việc tăng đột biến này thể hiện sự háo danh của một bộ phận giảng viên, cán bộ, hay sử dụng từ ngữ khác là họ muốn “có mác” cho oai.
Với các nước trên thế giới, phần lớn GS đều gắn với chức danh của trường, không có chuyện GS là doanh nhân, là nhà chính trị. Bên cạnh đó, căn cứ vào thành tựu nghiên cứu khoa học, nhà trường tự công nhận họ được là GS hay là PGS. Khi không còn đóng góp cho nghiên cứu khoa học thì chức danh đó cũng được bỏ.
TS Khuyến cũng thẳng thắn chỉ rõ, việc xét hồ sơ hiện nay được chuyển từ cấp cơ sở lên đến hội đồng trung ương. Các trường đào tạo quyết định bổ nhiệm GS trên cơ sở những người được hội đồng Nhà nước công nhận. Điều này nghe có vẻ hợp lý nhưng khi đã đặt ra danh hiệu GS, PGS cấp Nhà nước thì khó có trường nào từ chối được.
TS Khuyến đề nghị Bộ GDĐT cho phép các trường đại học được đặt ra tiêu chuẩn công nhận GS, PGS riêng của trường dựa trên quy định tiêu chuẩn tối thiểu của Bộ. Tiêu chí của GS cũng phải phụ thuộc vào tiêu chuẩn của trường. Chức danh GS, PGS chỉ nên dành những người trực tiếp giảng dạy, có biên chế cụ thể tại trường. Người làm công tác quản lý, hoạt động trong doanh nghiệp, không có công trình nghiên cứu, không tham gia giảng dạy không nên tham gia vào chức danh này.
GS, PGS cũng phải có nhiệm kỳ, thường là 5 năm xét 1 lần. Trong khi mình GS là suốt đời, nên có người xong GS rồi là chẳng chịu làm việc nữa. Ở nước ta, thời kỳ trước đây cũng chỉ phong GS, PGS cho những người đang trực tiếp làm công tác đào tạo. Cũng có cán bộ quản lý nhưng phải là cán bộ quản lý cơ sở đào tạo hoặc cơ quan quản lý nhà nước trực tiếp quản lý đào tạo. Về sau này, quy chế mở rộng đối tượng ứng viên GS, PGS nên mới có chuyện bộ trưởng làm GS, PGS.
