PGS.TS Trần Thị Thu Hà: Người dành trọn tâm huyết cống hiến cho khoa học

“Say” với nghề, cống hiến vì đam mê

Ít ai nghĩ rằng lĩnh vực nghiên cứu về lâm nghiệp sẽ dành cho phụ nữ cống hiến và có được thành công, nhưng PGS.TS Trần Thị Thu Hà đã làm được. Với cô, đất chọn người hay nghề chọn người có lẽ đều đúng.

Sinh ra và lớn lên ở huyện miền núi Con Cuông, tỉnh Nghệ An, PGS Thu Hà luôn mơ ước được học hành để có được một công việc thoát nghèo và được cống hiến thực sự cho xã hội. Ước mơ đó đã đưa cô đến với lĩnh vực lâm nghiệp - con đường gập ghềnh khúc khuỷu, mà ít ai lựa chọn, đặc biệt đối với nữ giới.

“Tôi đến với rừng như duyên nghiệp mà đã là duyên thì nhiều lúc không chọn cũng vẫn đến. Nếu được chọn lại tôi vẫn chọn công việc này bởi nó thực sự cần thiết cho màu xanh của đất nước. Và phát triển lâm nghiệp đang trở thành chủ đề nóng khi hệ sinh thái tự nhiên dần mất đi; ảnh hưởng của biến đổi khí hậu khiến con người phải đối mặt hàng ngày" - PGS.TS Thu Hà chia sẻ.

Với cô, vượt qua những trở ngại ban đầu và tiếp cận với khoa học hiện đại trên thế giới để có được những kiến thức và đạo đức nghề nghiệp để trở về đóng góp cho các cộng đồng miền núi, dân tộc thiểu số, vùng xa hải đảo và biên cương là trọng trách và cũng là niềm tự hào.

Sau gần 30 năm bám trụ với vùng núi rừng để nghiên cứu, PGS.TS Thu Hà và cộng sự đã chọn và nhân giống thành công hơn 40 loại dược liệu quý của Việt Nam có nguy cơ tuyệt chủng ở quy mô công nghiệp, trong đó có 18 loài đã được bảo hộ giống và đưa vào sản xuất thương mại theo chuỗi giá trị.

Cô đã và đang giúp các địa phương tiếp tục di thực những loài sâm quý hiếm như Sâm Ngọc linh, Sâm Lai Châu, Tam thất hoang,… đến những vùng có điều kiện sinh thái tương tự, nhằm giúp cho đồng bào dân tộc thiểu số phát triển trồng dược liệu quý dưới tán rừng để đạt mục tiêu kép vừa giải quyết vấn đề sinh kế, làm giàu và vừa bảo vệ rừng và đa dạng sinh học.

PGS.TS Thu Hà là người đầu tiên đặt nền móng xây dựng Viện Nghiên cứu và Phát triển Lâm nghiệp bắt đầu từ năm 2008 với mô hình tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong hệ thống công lập đầu tiên ở đại học vùng đúng nghĩa không sử dụng nguồn ngân sách của nhà nước với gần 100 cán bộ nghiên cứu khoa học. Đưa Viện trở thành một trong những Viện hàng đầu về nghiên cứu giống lâm nghiệp và dược liệu của cả nước với những giải thưởng danh dự như Bông lúa vàng Việt Nam.

Đến nay Viện đã bảo tồn được hơn 400 loại dược liệu quý của Việt Nam và là cái nôi đào tạo nghề cho hàng nghìn kỹ sư, cử nhân, cao đẳng là con em đồng bào dân tộc thiểu số và tạo hàng ngàn việc làm cho sinh viên và học viên trong suốt hơn 10 năm qua. Hàng năm cung cấp từ 10-15 triệu cây giống chất lượng cao để phủ xanh đồi núi và làm giàu cho rừng.

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, PGS.TS Thu Hà  lại một lần nữa kiên cường tiếp tục dẫn dắt Viện và 3 doanh nghiệp khoa học của các tỉnh Thái Nguyên và Hà Giang, 8 HTX trồng và chế biến dược liệu của các tỉnh vươn lên và tạo ra nhiều sản phẩm về chăm sóc sức khỏe chất lượng cung cấp cho nhu cầu chống dịch, cũng như từ thiện cho cộng đồng trong suốt 2 năm qua.

Dành trọn tâm huyết cho sự nghiệp “trồng người”

Thực tế hiện nay, ngành đào tạo lâm nghiệp đang trở nên thiếu hấp dẫn và rất ít người học.

Say với nghề, trăn trở với số phận của ngành nghề, PGS.TS Thu Hà lại một lần nữa nhận nhiệm vụ kép “Trưởng khoa Lâm nghiệp” kiêm Viện trưởng để dành toàn bộ tâm huyết truyền cảm hứng ngành nghề và đào tạo đội ngũ cán bộ lâm nghiệp kế cận cho các tỉnh vùng núi với mô hình “Đào tạo gắn liền với thực tiễn nghiên cứu khoa học”.

Và giờ đây, PGS Thu Hà với những tâm huyết dành cho nghề, lại dành tâm sức cho nhiệm vụ tuyển sinh, truyền nhiệt huyết cho con em đồng bào dân miền núi và dân tộc thiểu số chọn ngành lâm nghiệp.

"Tôi luôn tâm niệm, sau 4 năm đào tạo ở trường đại học, các bạn quay trở về nhìn thấy đất, cây, rừng có nghĩa là tiền” và các bạn yên tâm bám trụ xây dựng kinh tế xanh của địa phương chứ không còn lần lượt phải xa quê vì nhu cầu mưu sinh trong các nhà máy như hiện nay" - PGS.TS Thu Hà giãi bày.