Dự toán thu tiền sử dụng đất chưa sát với khả năng nguồn thu
Báo cáo trước Quốc hội về tình hình kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước năm 2020, ông Trần Sỹ Thanh - Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, năm 2020, tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) đạt 2,91%, giảm so với kế hoạch 6,8% nhưng vẫn thuộc nhóm các nước tăng trưởng dương. Thu ngân sách nhà nước (NSNN) xấp xỉ dự toán, riêng thu nội địa vượt dự toán; chi NSNN cơ bản đảm bảo thực hiện theo dự toán.
Người đứng đầu Kiểm toán Nhà nước cho rằng, qua kiểm toán báo cáo quyết toán NSNN năm 2020 và tổng hợp kết quả kiểm toán chủ yếu của các cuộc kiểm toán tổ chức trong năm 2021, cho thấy nổi lên một số vấn đề cần tiếp tục phải chấn chỉnh, khắc phục trong những năm tới.
Về dự toán thu NSNN, Tổng Kiểm toán Nhà nước nêu rõ, dự toán thu tiền sử dụng đất chưa sát với khả năng nguồn thu. Các địa phương lập dự toán chỉ bằng 72% so với ước thực hiện năm 2019.
Mặc dù trung ương đã giao dự toán cao hơn số địa phương lập 18,3%, song thực hiện thu sử dụng đất năm 2020 vẫn vượt dự toán 80,4%, việc thu vượt dự toán lớn đã diễn ra nhiều năm. Dự toán hoàn thuế GTGT chưa sát với số phải hoàn trong năm dẫn đến hoàn thuế vượt dự toán Quốc hội quyết nghị 7.019 tỉ đồng.
Bội chi NSNN là 216.405,59 tỉ đồng, bằng 3,44% GDP thực hiện, bằng tỉ lệ bội chi theo dự toán đầu năm và thấp hơn so với mức 5,41% GDP theo Nghị quyết số 128/2020/QH14.
Dư nợ công đến 31.12.2020 là 3.520.601,39 tỉ đồng, tăng 6,02% so với năm 2019, bằng 55,94% so với GDP (dưới mức trần 65% GDP). Nợ công bình quân đầu người là 35,1 triệu đồng/người và có xu hướng tăng qua các năm (năm 2018 là 31,69 triệu đồng/người; năm 2019 là 33,62 triệu đồng/người).
Từ những dẫn chứng trên, Kiểm toán Nhà nước đề nghị Chính phủ, Thủ tướng chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương, địa phương, đơn vị được kiểm toán thực hiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị kiểm toán.
Trong đó xử lý tài chính tăng thu, giảm chi NSNN 25.396,3 tỉ đồng; xử lý khác 41.567,4 tỉ đồng; rà soát để hủy bỏ hoặc thay thế, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới 198 văn bản không phù hợp với quy định pháp luật hoặc chưa phù hợp với thực tiễn.
Đồng thời kiểm điểm, xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân đối với các khuyết điểm và sai phạm đã nêu trong báo cáo kiểm toán của từng cuộc kiểm toán thực hiện trong năm 2021.
Cần làm rõ những hạn chế
Báo cáo thẩm tra quyết toán ngân sách Nhà nước, bà Nguyễn Thị Phú Hà - Phó chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội cho biết, việc lập, chấp hành dự toán, công tác quyết toán NSNN năm 2020 đã được nhiều kết quả tích cực.
Tuy nhiên, báo cáo của Kiểm toán Nhà nước còn nêu nhiều tồn tại, hạn chế trong công tác lập, chấp hành dự toán, thẩm định quyết toán NSNN năm 2020 tại một số bộ, ngành, địa phương.
Đó là những hạn chế như thu ngân sách trung ương không đạt dự toán, chỉ chiếm gần 52,1% tổng thu NSNN, thấp hơn mục tiêu đề ra (60-65%), giảm dần vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương; huy động từ thuế, phí chỉ đạt 19,1% GDP, thấp hơn mục tiêu đề ra là 21% GDP.
Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội cho biết, Chính phủ cần có đánh giá, làm rõ các tồn tại, hạn chế nêu trên, đặc biệt đối với công tác lập dự toán thu tiền sử dụng đất hàng năm không sát, dẫn đến vượt thu lớn, nên xây dựng, cân đối không đầy đủ các khoản vượt thu này, dẫn đến bị động trong quản lý, điều hành kế hoạch đầu tư trung hạn và hằng năm, không phát huy được hết hiệu quả đầu tư từ nguồn thu này.
Về bội chi NSNN và các khoản vay bù đắp bội chi NSNN, hiện Chính phủ đề xuất quyết toán bội chi NSNN năm 2020 là 216.405,6 tỉ đồng, thấp hơn nhiều so với mức bội chi được Quốc hội phê chuẩn.
"Đề nghị Chính phủ cần rút kinh nghiệm trong việc đánh giá ước tình hình thực hiện thu, chi NSNN năm 2020, khi chỉ còn 2 tháng kết thúc niên độ NSNN vẫn đề xuất Quốc hội điều chỉnh tăng bội chi ngân sách trung ương thêm 133.500 tỉ đồng, nhưng thực tế thực hiện thấp hơn dự toán ban đầu", báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Tài chính, Ngân sách nêu.
Về quyết toán NSNN năm 2020, Uỷ ban Tài chính, Ngân sách đề nghị Chính phủ trình Quốc hội phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2020 như sau: Tổng số thu cân đối NSNN là 2.280.027,5 tỉ đồng; tổng số chi cân đối NSNN là 2.352.929,8 tỉ đồng; bội chi NSNN là 216.113,6 tỉ đồng, bằng 3,43% GDP.
