Những ngày đầu thu tháng 8.2022, men theo con đường tỉnh lộ 113, PV đã có mặt tại xã Phiêng Cằm, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La, dưới ánh nắng trong trẻo, những đồi chè xanh ngát uốn lượn dần hiện ra trước mắt. Những cây chè tưởng chừng như đã mất vào 20 năm về trước, nay đã được hồi sinh và trở thành sinh kế bền vững, tạo công ăn việc làm cho nhiều người dân ở đất Phiêng Cằm còn nhiều gian khó.
Dẫn PV thăm những đồi chè bạt ngàn đang kỳ thu hoạch, ông Lò Văn Phúc (60 tuổi, trú tại bản Nong Tầu Thái, xã Phiêng Cằm, huyện Mai Sơn) nhớ lại: "Giống chè ở Phiêng Cằm đã có từ rất lâu đời, tuy nhiên, bà con chỉ trồng ít, nhỏ lẻ, phục vụ quy mô gia đình chứ chưa mở rộng sản xuất hàng hóa".
Theo ông Phúc, năm 2000, gia đình ông bắt đầu trồng khoảng 3.000m2 giống cây chè san tuyết cổ thụ. Đến năm 2002, Công ty Dịch vụ và Phát triển chè Sơn La đến đây ươm các giống chè Đài Loan, Bát Tiên, Ô Long, Kim Tuyên... để cho người dân cùng trồng, sau đó gia đình ông mở rộng thêm 4.000m2 các giống chè đặc sản vào năm 2005.
"Nhưng rồi bao năm dày công chăm sóc, đến độ thu hoạch, do đường xá đi lại khó khăn, giá cả lại rẻ mạt nên gia đình tôi cũng không chăm sóc, thế rồi diện tích chè cứ thế bị bỏ hoang, chết dần, chết mòn" - ông Phúc buồn rầu nói.
Theo tìm hiểu được biết, năm 2002, toàn xã có 20 ha chè giống Kim Tuyên, Bát Tiên, Ô Long, Đài Loan. Sau đó, diện tích cây chè từng bước được mở rộng từ 20ha lên 70ha duy trì cho đến năm 2013.
Tuy nhiên, do đường giao thông khó khăn, giá chè thu mua rẻ, nhiều diện tích bị sâu bệnh hại, Công ty đã trả lại đất cho người dân, nhiều hộ phá bỏ cây chè để chuyển sang trồng cây khác.
Là một trong những người gắn bó với cây chè Phiêng Cằm từ những buổi ban đầu được đưa về trồng trên đất vùng cao Mai Sơn, bà Nguyễn Thị Phượng, Phó Giám đốc Công ty cổ phần Chè Sơn La cho biết: "Sau khi Công ty Dịch vụ và Phát triển chè Sơn La không thành công và trả lại đất cho người dân, chúng tôi nhận thấy tiềm năng phát triển của cây chè ở vùng đất này là khá lớn nên đã đầu tư để từng bước hồi sinh chúng".
Theo bà Phượng, với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu và được trồng trên độ cao 1.200m nên chè Phiêng Cằm có những khác biệt với các giống chè được trồng ở huyện Thuận Châu và Mộc Châu là nước chè xanh, mùi thơm và vị đậm đà hơn.
"Hiện nay, vùng chè nguyên liệu chính của công ty có diện tích 20ha, được giao cho 40 hộ dân tại 3 bản Huổi Nhả, Nong Tầu Mông và Nong Tầu Thái. Những hộ dân này được công ty thuê đất và giao cho họ những công việc chăm sóc như bón phân, cắt cỏ, phun thuốc, thu hái giúp tạo công ăn việc làm và thu nhập cho người dân" - bà Phượng nói thêm.
Năm nay, nhờ thời tiết thuận lợi, sản lượng chè đã tăng lên đáng kể. Từ đầu 2022 đến nay, công ty đã thu hoạch 2 lứa chè búp tươi, cho thu về 12 tấn chè khô các loại và đang triển khai thu lứa thứ 3. Theo dự kiến, năm nay sẽ có 20 tấn chè khô xuất bán ra thị trường.
Trao đổi với PV, ông Mùa A Sồng - Bí thư Đảng ủy xã Phiêng Cằm, cho biết: "Trước đây, tuyến đường vào trung tâm xã chưa được nhựa hóa, khiến việc giao thương, buôn bán và cuộc sống sinh hoạt của bà con còn nhiều khó khăn. Vài năm trở lại đây, nhờ đường xá đi lại thuận tiện, cuộc sống của bà con cũng khá lên nhiều, đặc biệt là nhờ đặc sản chè Phiêng Cằm".
Theo ông Sồng, hiện nay, chè là giống cây trồng cho bà con có nguồn thu nhập ổn định. Bên cạnh đó, do không mất nhiều công chăm sóc, giá trị lại ổn định nên so với trồng ngô, sắn thì cây chè mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn.
"Trung bình mỗi năm bà con có thể thu hái 3 - 4 lứa chè, mỗi lứa cho thu 20 triệu đồng/ha, nhờ đó đã mang lại cuộc sống ấm no, đầy đủ cho người dân" - vị lãnh đạo phấn khởi chia sẻ.
