Tháo gỡ các "điểm nghẽn" trong xây dựng nông thôn mới
Sáng 5.8.2022, phát biểu tại Hội nghị triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) Lê Minh Hoan, nhấn mạnh: Chương trình xây dựng nông thôn mới không thể “mặc đồng phục” ở tất cả các địa phương. Hình ảnh nông thôn mới cần dựa trên các giá trị truyền thống địa phương, tính đặc thù mỗi vùng miền, từ đó đa dạng về ý tưởng quy hoạch, kiến trúc cảnh quan nông thôn.
Về 6 vấn đề cần đồng thuận trong triển khai thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới trong thời gian tới (sau đây gọi là Chương trình), Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh: Thứ nhất, đến thời điểm này, tất cả văn bản bao gồm Nghị quyết, Quyết định, Thông tư, Hướng dẫn đã hoàn thiện, đủ điều kiện tổ chức thực hiện. Tuy nhiên, với khối lượng văn bản rất nhiều, chưa kể các văn bản hướng dẫn của 2 chương trình Mục tiêu Quốc gia còn lại trên cùng một địa bàn, có thể sẽ phát sinh những cách hiểu khác nhau và cách vận dụng khác nhau.
Thứ hai, chắc chắn là nguồn vốn, bao gồm vốn đầu tư và cả vốn sự nghiệp, sẽ không đủ để đạt được mục tiêu một Chương trình vừa có chiều rộng vừa có chiều sâu, vừa xây dựng kết cấu hạ tầng, vừa phát triển kinh tế kết hợp văn hoá, xã hội nông thôn.
Như vậy, ngoài nguồn vốn Trung ương, các địa phương cần lồng ghép với nguồn vốn địa phương và kêu gọi vốn xã hội hoá, vừa thu hút doanh nghiệp về nông thôn, vừa tạo không gian cho các doanh nghiệp khởi nghiệp ngay tại mỗi địa phương.
Xây dựng nông thôn mới phát triển hài hoà, bền vững, giàu bản sắc
Vấn đề thứ ba là Chương trình giai đoạn 2021-2025 được thiết kế không chỉ là xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất, các thiết chế cứng, mà chú trọng nhiều đến phát triển kinh tế, giữ gìn bản sắc nông thôn, phát huy văn hoá truyền thống, nâng cao năng lực cộng đồng cư dân trong xã hội nông thôn. Nói cách khác, Chương trình kết hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa kinh tế - văn hoá và xã hội trên địa bàn nông thôn. Đây là những vấn đề mới so với giai đoạn vừa qua, nhưng sẽ đảm bảo nông thôn mới phát triển hài hoà, bền vững, giàu bản sắc, nâng cao dân trí và chất lượng sống cho người dân khi được tiếp cận giáo dục, y tế, dinh dưỡng, bình đẳng giới,…
Thứ tư là Chương trình không thể “mặc đồng phục” ở tất cả các địa phương. Nông thôn có đặc thù là không gian mở, con người gần gũi với con người, con người gần gũi với thiên nhiên, do đó cần chú ý đan xen giữa công trình và mảng xanh, tạo ra những không gian sinh hoạt cho cộng đồng, sự giao lưu, kết nối của cư dân nông thôn và mở ra cách tiếp cận với khu vực đô thị. Các địa phương sẽ có nhiều sáng kiến để có thể tự hào giới thiệu cho cả nước, thậm chí là cả thế giới, hình ảnh “di sản nông thôn” của địa phương mình, hơn là sao chép nơi khác, rập khuôn lẫn nhau.
Thứ năm, tổ chức lại sản xuất là yếu tố quyết định tăng thu nhập nông dân, tổ chức lại sản xuất trên nền tảng tổ chức lại xã hội nông thôn theo hướng hợp tác, liên kết trong sản xuất, bảo quản, chế biến, kinh doanh nông sản, các sản phẩm làng nghề. Phát triển kinh tế nông thôn là điều kiện để tạo ra cơ hội việc làm ở nông thôn theo phương châm “ly nông, bất ly hương”.
Phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn là cách để thu hút người đô thị về với nông thôn, về với nông dân, là cách giới thiệu, quảng bá hình ảnh làng quê, gắn với tiêu thụ nông sản, sản phẩm làng nghề. Du lịch nông nghiệp, nông thôn còn là cách kích hoạt sự thay đổi nếp sống nông thôn theo hướng văn minh.
Sáu là gần đây bên cạnh tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu, nông thôn mới nâng cao, nhiều địa phương đã có sáng kiến kết hợp xây dựng Làng thông minh, Làng hạnh phúc, Làng văn hoá du lịch,… Mô hình Hội quán ở Đồng Tháp, Nông hội ở Gia Lai, Ngôi nhà Trí tuệ ở Hà Tĩnh,… đã được đánh giá tính hiệu quả, giúp tạo ra không gian sinh hoạt thiết thực cho cộng đồng dân cư nông thôn, những mô hình này được lan toả trong cả nước...
