Theo kết quả kiểm tra tại 9 công ty chứng khoán và 2 doanh nghiệp phát hành, bước đầu đã ghi nhận và triển khai thủ tục xử phạt vi phạm hành chính đối với 2 doanh nghiệp phát hành, 1 công ty chứng khoán.
Cụ thể, mới đây Ủy ban Chứng khoán nhà nước (UBCKNN) đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với CTCP Tập đoàn VsetGroup do có hành vi chào bán trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) thông qua phương tiện thông tin đại chúng cho đối tượng nhà đầu tư không xác định mà không đăng ký với UBCKNN theo quy định của pháp luật chứng khoán; số tiền xử phạt vi phạm hành chính là 600 triệu đồng và đã yêu cầu doanh nghiệp phải thu hồi toàn bộ trái phiếu đã phát hành. Hiện nay, UBCKNN đang tiếp tục thực hiện thủ tục để xử phạt CTCP Tập đoàn Apec Group đối với hành vi tương tự.
Điều này cho thấy thị trường trái phiếu sau thời gian tăng trưởng nóng đang có nhiều vấn đề. Theo báo cáo mới đây của Bộ Tài chính, qua công tác quản lý giám sát, thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn tiềm ẩn một số rủi ro, cần giám sát chặt chẽ để thị trường phát triển lành mạnh.
Đơn cử như trong số 300 doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ trong các tháng đầu năm 2021, 207 doanh nghiệp phát hành trái phiếu có tài sản đảm bảo chủ yếu là bất động sản, chứng khoán, chương trình, dự án. Mặc dù tỷ lệ trái phiếu có tài sản đảm bảo cao nhưng thực tế chất lượng tài sản đảm bảo chủ yếu là các dự án, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của doanh nghiệp. Giá trị của các tài sản này thường không định giá được chính xác hoặc có biến động mạnh theo diễn biến thị trường, theo đó, trường hợp thị trường bất động sản hoặc thị trường chứng khoán có biến động, giá trị tài sản đảm bảo có thể không đủ để thanh toán gốc, lãi trái phiếu.
Đối với doanh nghiệp phát hành, trên thị trường vẫn có trường hợp doanh nghiệp phát hành TPDN với khối lượng lớn trong khi vốn chủ sở hữu nhỏ, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh lỗ qua các năm. Đặc biệt, đối với nhóm bất động sản, trong số hơn 100 doanh nghiệp bất động sản phát hành TPDN riêng lẻ trong năm 2021 có 26 doanh nghiệp ghi nhận lỗ trong 6 tháng đầu năm 2021; tại thời điểm 30.6.2021, hệ số nợ vay trên vốn chủ hữu bình quân của các doanh nghiệp bất động sản niêm yết là 2,5 lần, trong khi tỷ lệ này của các doanh nghiệp bất động sản chưa niêm yết là 8,1 lần.
TS Nguyễn Duy Phương, Giám đốc đầu tư của quỹ DG Investment cho rằng, bất kỳ xu hướng tăng trưởng nóng nào rồi cũng sẽ có lúc để lại những hậu quả khó lường nếu không được kiểm soát tốt. Bài học hàng loạt doanh nghiệp bất động sản của nền kinh tế số 2 thế giới là Trung Quốc bị vỡ nợ trái phiếu gần đây là minh chứng rõ nhất.
Nhìn vào sự tăng trưởng nóng ở TPDN của nhóm bất động sản trong 2-3 năm qua, dự báo nền kinh tế có thể đối mặt với những rủi ro dần phát sinh ở giai đoạn 2024-2026, khi các TPDN phát hành thời gian qua, thường có kỳ hạn trung bình từ 4-5 năm, sẽ bắt đầu đáo hạn dần.
Chỉ cần một vài doanh nghiệp nhỏ vỡ nợ trái phiếu cũng có thể lây lan nỗi sợ hãi và khiến niềm tin dành cho thị trường này sụt giảm nghiêm trọng, không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp còn lại phải đối mặt với khó khăn và thách thức khi muốn phát hành trái phiếu mới, mà còn có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng tín dụng trong nền kinh tế, khi các ngân hàng giảm đột ngột sự sẵn có của các khoản vay, còn các nhà đầu tư cũng thắt chặt hoạt động đầu tư của mình - TS Nguyễn Duy Phương nêu quan điểm.
