Như Lao Động từng thông tin, Soda Chu Lai (100% vốn tư nhân, Cty CP Sản xuất Soda Chu Lai) được xem là dự án trọng điểm tại Khu kinh tế mở Chu Lai (Quảng Nam) thời điểm năm 2009. Nhưng, xây dựng đã chậm tiến độ hơn 3 năm, đến đầu 2016 vừa hoạt động thì nhà máy do nhà thầu Trung Quốc thi công, nhập thiết bị đã gây ô nhiễm nghiêm trọng, buộc phải đóng cửa.
Trong khi tổng đầu tư của dự án (theo giấy phép) chỉ hơn 2.000 tỉ đồng, thì Ngân hàng Agribank đã dốc hầu bao từ 5 chi nhánh trên toàn quốc để cho dự án này vay hơn 1.600 tỉ đồng. Ngân hàng Thương mại cổ phần Đại Chúng VN - PVcomBank cũng góp thêm 400 tỉ đồng.
Toàn bộ thiết bị tại Soda Chu Lai đều do Tổng thầu EPC – Cty TNHH công trình Thiên Thần, Trung Quốc cung cấp theo hợp đồng trọn gói. Dù dự án có báo cáo đánh giá tác động môi trường – DTM do Bộ TNMT phê duyệt, tuy nhiên thực tế nhiều hạng mục quan trọng như mương thoát nước, bể chứa, kho lưu trữ hóa chất độc hại lại không được thi công đảm bảo, khiến nhà máy mới hoạt động đã gây thảm họa môi trường.
Sau khi báo chí thông tin, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Quảng Nam báo cáo toàn bộ về dự án, hạn cuối là 15.2.2018. Nhưng đến nay (9.4), UBND tỉnh Quảng Nam vẫn né tránh khi được hỏi về dự án này. Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, Đinh Văn Thu cho biết đã có báo cáo gửi Thủ tướng đúng hạn. Tuy nhiên nội dung báo cáo thực trạng dự án Soda Chu Lai như thế nào thì Chánh văn phòng UBND tỉnh Nguyễn Hồng Quang bảo chưa thể cung cấp cho báo chí.
Được biết, hiện Soda Chu Lai còn nợ cả tiền thuê đất, tiền điện, nợ lương công nhân, nợ bảo hiểm, nợ thuế VAT hàng chục tỉ đồng; sau hơn 1 năm tìm giải pháp khắc phục, gần như đang bế tắc.
Cty chưa hoạt động, bán hàng nên chưa phát sinh thuế. Nhưng ngay thuế giá trị gia tăng khi nhập thiết bị về (khoảng 36 tỉ đồng), thì Soda Chu Lai vẫn không nộp, dẫn đến tiền nợ thuế, lẫn phạt chậm nợ thuế trên 40 tỉ đồng. Hơn 500 công nhân chưa kịp vui mừng vì có việc tại quê nhà ở thời điểm tháng 6.2016, thì đến tháng 1.2017 bị cho nghỉ hàng loạt, chỉ còn 100 người. Và Cty nợ lương công nhân lên đến 6,4 tỉ đồng. BHXH của Quảng Nam cũng chưa thu của Cty Soda Chu Lai được đồng nào. Cả tiền phạt do gây ô nhiễm môi trường là 730 triệu đồng, Soda Chu Lai vẫn chưa nộp.
Chưa hết, chừng đó năm xây dựng, hoạt động, tiêu tốn 7,85 tỉ đồng tiền điện, nhưng Cty này vẫn treo nợ ở điện lực huyện Núi Thành. Ngay mảnh đất 34ha, thuê của Quảng Nam, Cty này cũng để nợ 45/54 tỉ đồng phải trả cho nhà nước.
Nghiêm trọng nhất vẫn là nợ hàng ngàn tỉ đồng của ngân hàng. Đến nay, các ngân hàng đã đâm đơn ra tòa, kiện Soda Chu Lai để đòi nợ, song mọi nỗ lực lấy lại tiền đang rất khó khăn. Hiện tổng nợ Soda Chu Lai với Agribank là hơn 2.011 tỉ đồng (tính đến cuối năm 2017) và nợ PvcomBank hơn 856 tỉ đồng.
