Áp lực xoay tiền trả nợ trái phiếu
Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA) cho biết, trong tháng 3.2023, có 11 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp với tổng giá trị phát hành đạt 26.425 tỉ đồng. Con số này cao gấp 13,2 lần tháng 2.2023. Trong đó, hơn 88,6% lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành mới là của doanh nghiệp bất động sản.
Mặc dù thị trường khởi sắc trở lại, song áp lực mua lại trái phiếu doanh nghiệp trước hạn của doanh nghiệp phát hành vẫn rất lớn. Tổng giá trị trái phiếu đã được các doanh nghiệp mua lại trước hạn trong tháng 3.2023 là gần 14.300 tỉ đồng. Đáng lưu ý, tuần trước, vẫn có tới 21 lô trái phiếu thông báo không thanh toán được đúng hạn. Điều này cho thấy áp lực trả nợ của doanh nghiệp vẫn rất lớn. Trong tháng 4.2023, lượng trái phiếu đến hạn ước khoảng 14.540 tỉ đồng. Bất động sản và ngân hàng là hai nhóm ngành có giá trị đến hạn lớn nhất, chiếm 31% và 36% giá trị đến hạn.
Tình trạng doanh nghiệp thiếu "dòng tiền", thiếu "thanh khoản" là nghiêm trọng, do đó nhiều chuyên gia cho rằng rất cần thiết bổ sung thêm một số giải pháp về tín dụng. Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP Hồ Chí Minh đưa ra kiến nghị Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho phép các ngân hàng thương mại đồng ý để doanh nghiệp phát hành trái phiếu sắp đến hạn (có tài sản bảo đảm, có dự án đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định giao đất, cho thuê đất) được vay tái cấu trúc các khoản nợ trái phiếu sắp đến hạn.
Khoản vay có thể xem xét không vượt quá 70% giá trị gói trái phiếu đã phát hành. Không chỉ vậy, ông Châu cũng mong muốn các ngân hàng thương mại được phép nhận thế chấp bằng chính gói trái phiếu này cùng các tài sản bảo đảm khác để phát hành gói trái phiếu đó. Việc phát hành sẽ theo phương thức ngân hàng thương mại giải ngân trực tiếp đến các trái chủ. Đối với 30% giá trị gói trái phiếu đã phát hành, ông Lê Hoàng Châu đề nghị doanh nghiệp và các trái chủ thỏa thuận, đàm phán với nhau theo quy định tại Nghị định 08.
Ngân hàng cũng gặp khó
Trong khi đó, phía ngân hàng cũng đang gặp khó khăn với vướng mắc trong thực hiện Nghị định 65/2022/NĐ-CP về phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Cụ thể, như quy định Báo cáo tình hình sử dụng số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu đối với trái phiếu còn dư nợ; quy định các Tổ chức tín dụng (TCTD) phải công bố thông tin định kỳ 6 tháng, hàng năm; hay việc quy định điều kiện các TCTD phát hành trái phiếu riêng lẻ như các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh khác…
Lý giải về những bất cập trong thực hiện theo những quy định này, Hiệp hội Ngân hàng cho rằng, đặc thù của hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh có điều kiện, dòng tiền lưu thông luân chuyển liên tục. Nguồn vốn sau khi được huy động sẽ hòa lẫn vào tổng nguồn vốn chung để sử dụng cho các hoạt động nghiệp vụ của ngân hàng, nên không thể phân định tách bạch.
Cũng chính vì các TCTD không thể theo dõi riêng dòng tiền huy động từ phát hành trái phiếu và dòng tiền cho vay ra tương ứng mà các tổ chức kiểm toán lớn có uy tín không nhận kiểm toán mục đích sử dụng vốn trái phiếu, dẫn tới việc các TCTD khó mà có thể thực hiện được nghĩa vụ công bố thông tin theo quy định.
Hiệp hội Ngân hàng cho rằng, việc quy định điều kiện các TCTD phát hành trái phiếu riêng lẻ như các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh khác là chưa phù hợp với đặc thù của các TCTD.
Từ những vướng mắc nêu trên dẫn tới các TCTD không thể thực hiện được việc phát hành mới trái phiếu riêng lẻ trong năm 2023 do không đáp ứng yêu cầu về nội dung tài liệu trong hồ sơ phát hành. Đặc biệt, các TCTD sẽ vi phạm nghĩa vụ công bố thông tin theo quy định tại Nghị định 65. Điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động cũng như uy tín của các TCTD, niềm tin của nhà đầu tư, có thể tiếp tục dẫn đến những bất ổn trên thị trường tài chính tiền tệ.
