Số phận những chú mèo rừng
Đại Lải là cá thể mèo rừng hoang dã đầu tiên mà Trung tâm Bảo tồn động vật hoang dã Việt Nam tại Vườn quốc gia Cúc Phương tiến hành cứu hộ. Được chuyển giao về Trung tâm bởi Chi cục Kiểm lâm Vĩnh Phúc vào ngày 18.4.2008 sau khi được một người dân tìm thấy và giao nộp. Vì mới sinh được khoảng 3 tuần và nặng 290gr, Đại Lải đã lớn lên trong tình thương và sự chăm sóc chu đáo của đội ngũ bác sĩ thú y và nhân viên tại trung tâm, được bú sữa bình và được kiểm tra sức khoẻ hàng ngày cho đến khi trưởng thành.
Sau một thời gian dài sinh sống tại trung tâm, mặc dù sức khỏe của Đại Lải đã tốt và tỏ ra rất tinh nghịch, thích khám phá mọi thứ xung quanh, nhưng Đại Lải đã không thể trở về ngôi nhà tự nhiên do không thể hòa nhập vì bị nuôi từ khi còn rất nhỏ.
Hay với câu chuyện về Sáng. Sáng là cá thể mèo rừng xinh xắn nhưng vô cùng đáng thương được chuyển giao về Trung tâm vào ngày 26.6.2017 sau khi được một người dân mua lại tại Hà Nội trước đó 3 tháng. Vì không thể tiếp cận Sáng để chữa trị vết thương ở chân do Sáng rất khó gần, nên người này đã tình nguyện giao nộp lại cho trung tâm.
Sau khi được chữa trị, bàn chân trước bên trái của Sáng chỉ còn lại duy nhất một ngón chân cái, vì vậy Sáng gặp rất nhiều khó khăn khi leo trèo, đi lại. Đó cũng chính là lý do Sáng không có cơ hội trở về ngôi nhà tự nhiên của mình. Sáng đang được chăm sóc tại khu vực chăm sóc dài hạn và trở thành Đại sứ giáo dục động vật của Trung tâm.
Chia sẻ với Lao Động, anh Trần Văn Trường - Cán bộ điều phối Trung tâm Bảo tồn động vật hoang dã Việt Nam tại Vườn quốc gia Cúc Phương cho biết, những cá thể mèo rừng được vận chuyển về đều từ các vụ mua bán trái phép, trong tình trạng yếu, bị thương như cụt chân, cụt đuôi, căng thẳng, sợ sệt... Việc tiếp cận với chúng rất khó khăn và phải cho vào khu vực im lặng hạn chế con người và theo dõi để cung cấp đồ dùng trong chuồng cho phù hợp.
Theo anh Trần Văn Trường, hiện tại có 6 cá thể mèo rừng đang được nuôi dưỡng tại Trung tâm. Phần lớn thời gian chúng dành để ngủ hoặc giữ bản thân ở trạng thái nghỉ, chỉ hoạt động vào buổi tối (khoảng 3 tiếng), ngày ăn một lần, chủ yếu là thức ăn thịt, cá. Tất cả loài động vật chuyển về đều trải qua kiểm dịch, cách ly nhằm hạn chế lây lan dịch bệnh và tiến hành tái thả về tự nhiên.
Anh Trần Văn Trường cho biết: “Trước khi thả về tự nhiên, phải rèn bản năng hoang dã cho chúng gồm chạy nhảy, leo trèo tốt, săn bắt giỏi, tự vệ cho bản thân... Việc này mất khá nhiều thời gian, công sức để chăm sóc, phục hồi một cá thể mèo để tái thả về tự nhiên. Do phần lớn những cá thể đều là từ những vụ săn bắt, bị thương do bẫy và còn non nớt”.
Theo lời kể của anh Trường, đầu năm 2021, Trung tâm tiếp nhận 1 cá thể mèo rừng ở TP. Ninh Bình bị thương khá nặng (1/2 chiếc đuôi bị bỏng đỏ), rất yếu. Trong quá trình chăm sóc, do vết thương ở đuôi quá nặng nên phải cắt bỏ phần sưng và hoại tử. Sau 2 tháng chăm sóc sức khoẻ, Trung tâm chuyển ra nơi bán hoang dã để tập huấn.
“Sau khi hoàn thành quá trình tập huấn, chúng sẽ được thả về với môi trường sống tự nhiên. Đối với mỗi loài sẽ có bảng xây dựng tiêu chí, tập tính riêng. Khi chuyển ra nơi bán hoang dã, các động vật sẽ được quan sát và đánh giá từng tập tính một” - anh Trường cho hay.
Sứ mệnh cao cả
Chuyển giao động vật hoang dã cho tổ chức Bảo tồn động vật hoang dã hoặc Trung tâm cứu hộ là góp phần giúp các cá thể mèo rừng được chăm sóc trong môi trường sống gần gũi với tự nhiên và phù hợp với tập tính hoang dã của loài mèo nhất. Vườn Quốc gia Cúc Phương trong nhiều năm qua đã tham gia cứu hộ phục hồi, huấn luyện giúp các cá thể mèo rừng quý hiếm đủ khả năng quay về tự nhiên và tái hoang dã. Trong đó, có nhiều cá thể mèo rừng được cứu sống và thả về tự nhiên.
Theo anh Lê Trọng Đạt - Phó Giám đốc Trung tâm Cứu hộ Bảo tồn và Phát triển Sinh vật, phụ trách cứu hộ Bảo tồn động vật hoang dã tại Vườn quốc gia Cúc Phương, mèo rừng là một trong nhóm 8 loại mèo lớn của Việt Nam, có 3 loài lớn gồm báo hoa mai, báo gấm là loài nguy cơ suy giảm và tuyệt chủng cận kề. 5 loài mèo còn lại gồm mèo di, mèo cá, mèo rừng... có nguy cơ ít bị tuyệt chủng hơn, tuy nhiên vẫn là loài được luật pháp bảo vệ.
Anh Lê Trọng Đạt cho hay, trong quá trình cứu hộ động vật hoang dã nói chung và mèo rừng nói riêng, khó khăn lớn nhất là kinh phí. Bởi số lượng Vườn quốc gia Cúc Phương cứu hộ thường gấp 200 - 300% so với ngân sách. Áp lực về tài chính là rất lớn. Hơn nữa cũng có những hạn chế về chuồng trại. Để khắc phục những khó khăn, hạn chế trên, Trung tâm xây dựng những chương trình hợp tác với các đơn vị trong và ngoài nước.
“Hiện nay, số lượng chuồng nuôi, cứu chữa, huấn luyện để phục hồi những loài động vật hoang dã từ sơ sinh, mất bản năng đến khi có thể tự ăn, tự vệ, phòng tránh kẻ thù tìm kiếm bạn đời... còn khá hẹp. Chúng tôi sẽ dựa vào số lượng cá thể mèo rừng để dành một quỹ đất nhất định, tuỳ vào lượng động vật mà mở rộng thêm” - anh Lê Trọng Đạt nói.
