Sam Altman, người đồng sáng lập OpenAI vào năm 2015 sau khi điều hành “vườn ươm công nghệ” Y Combinator, đã dẫn dắt công ty khởi nghiệp này và khiến ChatGPT của nó ngày càng trở nên phổ biến khắp thế giới. Không giống như các nhà lãnh đạo công nghệ khác, sự nổi tiếng của Sam Altman không đến từ tài năng kỹ thuật xuất chúng mà từ khả năng huy động được số tiền lớn và dám đặt cược vào công nghệ đầy tham vọng, có thể thay đổi thế giới.
Điểm tương đồng với nhà táo trong quá khứ
Nhắc đến câu chuyện Sam Altman và OpenAI, không thể phủ nhận rằng họ có những điểm tương đồng với câu chuyện giữa Steve Jobs và Apple trong quá khứ.
Ở tuổi 30, Steve Jobs đang điều hành Apple với tư cách đồng giám đốc điều hành cùng với John Sculley, người được ông tuyển dụng từ vị trí tiếp thị tại Pepsi. Nhưng tính cách cứng rắn và lòng nhiệt thành hướng tới sự hoàn hảo của ông Jobs đã xung đột với người đồng nghiệp Sculley và các thành viên hội đồng quản trị của nhà táo.
Căng thẳng lên đến đỉnh điểm vào năm 1985 sau khi doanh số bán hai sản phẩm của Apple - Lisa và Macintosh - không được như mong đợi. Hai CEO John Sculley và Steve Jobs đã trình bày sự khác biệt trong hướng dẫn dắt công ty của họ trước hội đồng quản trị. Vào thời điểm đó, hội đồng quản trị của Apple đứng về phía Sculley và vì vậy, Steve Jobs ngay lập tức nghỉ việc. Đến nay, vẫn còn một số ý kiến tranh cãi về việc Steve Jobs bị Apple sa thải hay tự xin nghỉ việc. Thế nhưng, việc ông rời Apple, dù có bị sa thải hay không, đã đưa công ty này vào một bước ngoặt lớn.
Trong cùng ngày, Steve Jobs đã nộp giấy tờ để thành lập công ty Next Computing, công ty mà ông sẽ điều hành trong suốt một thập kỷ tiếp theo. Cuối cùng, Apple đã mua lại Next Computing vào năm 1997, tạo tiền đề cho sự trở lại đầy thắng lợi của Steve Jobs sau 12 năm kể từ ngày ông bị “lật đổ”.
“Lật đổ” cũng là từ mà nhiều tờ báo sử dụng để nói về trường hợp của Sam Altman và OpenAI. Nguyên nhân chính xác của vụ chia tay này vẫn chưa rõ ràng, nhưng một giả thuyết ban đầu chỉ ra rằng, quyết định này đến từ những căng thẳng liên quan đến nguồn gốc phi lợi nhuận của OpenAI và vị thế hiện tại của nó, là một trong những công ty công nghệ hùng mạnh trên thế giới.
Sau sự ra đi của CEO Sam Altman, Chủ tịch OpenAI Greg Brockman cũng rời bỏ vị trí chỉ vài giờ sau đó. “Sam và tôi bị sốc và đau buồn trước những gì hội đồng quản trị đã làm ngày hôm nay”, ông Brockman đăng trên mạng xã hội. Theo ông, đồng sáng lập kiêm trưởng bộ phận khoa học của OpenAI, Ilya Sutskever, đã yêu cầu Sam Altman tham gia một cuộc họp video với hội đồng quản trị vào trưa thứ sáu tuần trước, ngày 17.11, tại đó họ đã thông báo rằng vị CEO sẽ bị sa thải. Sau quyết định này, 3 nhà khoa học cấp cao đã từ chức và rời khỏi công ty.
Với sự ra đi của Sam Altman và Greg Brockman, IIya Sutskever là người duy nhất trong số những người sáng lập công ty vẫn ở lại OpenAI. Một người đồng sáng lập khác của công ty, Elon Musk, đã lùi bước vào năm 2018 với lý do xung đột lợi ích giữa OpenAI và tham vọng tự trị của Tesla, mặc dù một số báo cáo cho biết đó là do tranh giành quyền lực.
Công ty khởi nghiệp đầy ấn tượng
Theo The New York Times, khi thành lập vào năm 2015, OpenAI là một trung tâm nghiên cứu trí tuệ nhân tạo phi lợi nhuận với mục tiêu cụ thể là phát triển “trí tuệ kỹ thuật số” để mang lại lợi ích cho nhân loại. Tám năm trôi qua nhanh chóng, đến đầu năm 2023 và ChatGPT đã bùng nổ trong nhận thức phổ thông, trở thành công nghệ được áp dụng nhanh nhất trong lịch sử sau khi ra mắt vào cuối năm 2022 và gây ra một cú sốc cho Phố Wall khi trải qua thị trường giảm lần đầu tiên trong nhiều thập kỷ.
Khi OpenAI thông báo về khoản đầu tư 10 tỉ USD từ Microsoft vào tháng 1.2023, CEO Sam Altman đã trở thành gương mặt đại diện cho ngành công nghệ AI và ngay lập tức, OpenAI vượt qua các ông lớn AI đương nhiệm như Google và công ty con DeepMind của nó. Từ đây, lợi ích của AI đối với cuộc sống nhân loại nhanh chóng trở thành điểm tranh luận lớn.
Một trường quan điểm đến từ những người ủng hộ "chủ nghĩa tăng tốc", đánh giá mức tăng năng suất từ sự đột phá công nghệ này là bước nhảy vọt tiếp theo của chủ nghĩa tư bản. Dan Ives, một nhà phân tích công nghệ hàng đầu, mô tả đây là "cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư" và so sánh nó với sự bùng nổ dotcom những năm 1990. Tuy nhiên, phe "chủ nghĩa diệt vong" lại có quan điểm khác biệt. Họ nhìn nhận rằng những triển vọng tích cực về AI không thể tránh khỏi mối lo: AI có khả năng trở thành một mối đe dọa, giống như Kẻ hủy diệt, có thể phản công lại những người tạo ra nó và mang lại rủi ro đối với nhân loại. Elon Musk, người đồng sáng lập OpenAI, là một trong những người nổi tiếng theo phe này.
Tờ Fortune cho rằng Sam Altman và hội đồng quản trị đã xung đột về tốc độ phát triển, phương pháp thương mại hóa sản phẩm và cách giảm thiểu tác hại tiềm ẩn. Cơ cấu của OpenAI dựa trên triết lý thân thiện với "chủ nghĩa diệt vong" khi công ty vẫn duy trì sứ mệnh và hội đồng quản trị của tổ chức phi lợi nhuận. Các giám đốc của OpenAI không bị ràng buộc bởi lý thuyết cổ đông như nhiều công ty khác mà phải tuân theo lý tưởng tạo ra “trí tuệ nhân tạo an toàn mang lại lợi ích rộng rãi”. Theo New York Times, một số nhân viên hiện tại và trước đây của OpenAI nói rằng, Sam Altman và Greg Brockman “có thể quá hung hăng khi bắt đầu sản phẩm mới”. Có lẽ chính sự xung đột này đã khiến CEO ngôi sao của OpenAI bị lật đổ một cách bất ngờ.
Sam Altman, ngay trước khi bị sa thải, đã đại diện công khai cho OpenAI tại Hội nghị thượng đỉnh APEC diễn ra hồi đầu tuần ở San Francisco (Mỹ), cùng với Tổng thống Mỹ - Joe Biden, CEO Satya Nadella của Microsoft và CEO Sundar Pichai của Google. Tại APEC, ông cho biết mình đang “cực kỳ phấn khích” về AI, “bước nhảy vọt lớn nhất so với bất kỳ cuộc cách mạng công nghệ lớn nào mà chúng ta từng có cho đến nay”.
Tuy có nhiều thông tin và đồn đoán về việc Sam Altman sẽ đầu quân cho Microsoft, nhưng cuối cùng ông vẫn chọn quay về với OpenAI. Động thái này càng khiến trường hợp của giám đốc điều hành OpenAI giống với “khoảnh khắc Steve Jobs” cách đây nhiều năm. Ngành công nghiệp AI toàn thế giới tưởng như đang chuẩn bị rẽ sang một hướng mới hoàn toàn khi vị thế của “ông lớn” OpenAI sẽ thay đổi, nhưng dường như công ty này sẽ tiếp tục tiến bước dưới sự dẫn dắt của CEO siêu sao Sam Altman thêm một thời gian nữa.
