Hoạt động của ENSO không quyết định hoàn toàn diễn biến thời tiết của một khu vực. Tuy nhiên, hiện tượng này vẫn là một trong những yếu tố và căn cứ quan trọng để xác định xu thế thời tiết. Năm 2023, thời tiết Việt Nam mang những nét điển hình theo quy luật trong năm El Nino; nền nhiệt cao hơn so với trung bình nhiều năm.
Để hiểu rõ hơn về xu thế thời tiết năm 2024 dưới tác động của ENSO, phóng viên Báo Lao Động đã có cuộc trao đổi với PGS.TS. Mai Văn Khiêm - Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thuỷ văn Quốc gia.
Thưa ông, thời gian tới, thời tiết Việt Nam có tiếp tục chịu tác động của hiện tượng El Nino hay không?
- Trong thời gian tới, thời tiết vẫn tiếp tục chịu tác động của El Nino. Trong diễn biến chung về nhiệt độ toàn cầu tăng cao, tại Việt Nam nhiệt độ trung bình trên toàn quốc năm 2023 cao hơn 1,09 độ C so với trung bình nhiều năm.
Hiện tượng này xuất hiện từ đầu năm 2023, duy trì cường độ mạnh và đang có xu thế giảm dần. Điều kiện El Nino khả năng tiếp tục duy trì đến tháng 5 năm 2024, từ tháng 6-8 năm 2024, dự báo ENSO có khả năng chuyển sang trạng thái trung tính.
Tuy nhiên, trong quá khứ El Nino lại tác động mạnh trong thời điểm suy yếu dần. Vì vậy, không loại trừ năm 2024, thiên tai chịu tác động lớn từ hiện tượng này.
Với xu thế El Nino như ông phân tích, dự báo mùa nắng nóng năm nay như thế nào, thưa ông?
- Dự báo sớm năm nay khả năng nắng nóng đến sớm ở Tây Bắc Bộ, đối diện nắng nóng nhiều ngày hơn. Nguy cơ thiếu nước khô hạn ở khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ ảnh hưởng đến điều tiết nguồn nước và hoạt động sản xuất.
Xâm nhập mặn ở Đồng bằng Sông Cửu Long từ nay đến tháng 4 vẫn là giai đoạn cao điểm.
Tháng 5 tháng 6, nắng nóng cao điểm ở Bắc Bộ. Tháng 6 đến tháng 9, nắng nóng ở Trung Bộ cần đặc biệt lưu ý ứng phó.
Vậy khi El Nino chuyển pha, dự báo mùa bão năm nay như thế nào thưa ông?
- Hoạt động của bão, áp thấp nhiệt đới khả năng xuất hiện nhiều hơn vào nửa cuối mùa bão (khoảng tháng 9, tháng 10, tháng 11).
Đặc tính El Nino chuyển sang pha trung tính hoặc pha La Nina thì hoạt động và sự hình thành bão trên Biển Đông nhiều hơn so với mọi năm bão từ phía đông Philippines đi vào Biển Đông nhiều hơn.
Bão hình thành trên Biển Đông thì sẽ đi vào đất liền rất nhanh, chỉ khoảng 1 - 2 ngày. Vì vậy, công tác ứng phó phải nhanh hơn, gấp hơn so với bão đi từ phía ngoài. Cần đề phòng mưa lớn liên quan đến hoạt động của bão, đặc biệt là miền Trung.
Tuy nhiên, đó mới chỉ là những dự báo mang tính xu thế mùa bão, những dự báo thời hạn gần sẽ có tính chính xác cao hơn.
Trân trọng cảm ơn ông!
ENSO là chữ viết tắt của các từ ghép El Nino Southern Oscillation (El Nino - Dao động Nam) để chỉ cả 2 hai hiện tượng El Nino và La Nina.
El Nino được dùng để chỉ hiện tượng nóng lên dị thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và đông Thái Bình Dương, kéo dài 8-12 tháng (hoặc lâu hơn), thường xuất hiện 3-4 năm/lần, song cũng có khi dày hơn hoặc thưa hơn.
La Nina (ngược với El Nino) là hiện tượng lớp nước biển bề mặt ở khu vực nói trên lạnh đi dị thường, xảy ra với chu kỳ tương tự hoặc thưa hơn El Nino.
