18.000 cơ sở gây nuôi, trên 100 loài
Hiện nay, gây nuôi thương mại động vật hoang dã khá phổ biến tại Việt Nam, với khoảng 18.000 cơ sở gây nuôi, trên 100 loài nhân nuôi trên cả nước. Nhiều cơ sở gây nuôi không đáp ứng được những điều kiện cần thiết để đóng góp vào công tác bảo tồn động vật hoang dã trong tự nhiên.
Ngược lại, việc cho phép gây nuôi thương mại động vật hoang dã tạo cơ sở cho hoạt động nhập lậu, dẫn đến khả năng đe dọa nghiêm trọng quần thể động vật hoang trong tự nhiên, đặc biệt là các loài nguy cấp, quý, hiếm.
Ông Trịnh Lê Nguyên, Giám đốc PanNature cho biết: Hiện nay, tình trạng nhập lậu động vật hoang dã vào các cơ sở chăn nuôi là khá phổ biến, thông qua việc bán giấy phép vận chuyển từ các trang trại chăn nuôi để lưu thông động vật hoang dã săn bắt từ tự nhiên. Điều này cho thấy hoạt động chăn nuôi không làm suy giảm áp lực săn bắt động vật hoang dã ngoài tự nhiên mà còn đẩy các loài hoang dã vào nguy hiểm.
Bên cạnh đó, tình trạng chăn nuôi không đảm bảo điều kiện kỹ thuật cũng được ghi nhận khi các trang trại gây nuôi hỗn hợp các loài động vật hoang dã với điều kiện chăm sóc thú y rất kém và hầu như không biết về nguồn bệnh tiềm ẩn luôn đe dọa vật nuôi.
Chia sẻ về nguy cơ dịch bệnh tại các trang trại gây nuôi động vật hoang dã trong bối cảnh COVID-19, bà Nguyễn Thanh Nga, Tổ chức bảo tồn Động vật hoang dã (WCS) cho biết: Theo nghiên cứu mới nhất của WCS, tại các trang trại động vật hoang dã ở Bắc Giang, Đồng Nai và Đồng Tháp, đã phát hiện virus corona có nguồn gốc từ dơi trên nhím, dúi và chuột đồng.
Kết quả nghiên cứu trên các loài gặm nhấm cũng chỉ ra nguy cơ lây lan virus corona tới những loài khác (cầy, tê tê) được nuôi tại trang trại. Do đó, việc tiêu thụ động vật hoang dã làm thực phẩm gây gia tăng nguy cơ truyền virus corona sang người.
"Các dịch bệnh lớn, nguy hiểm, lấy đi tính mạng của nhiều người như HIV, SARS, Ebola, MERS-CoV và đến nay là có thể COVID-19 đều bắt nguồn từ động vật hoang dã"- PGS.TS Nguyễn Huy Nga, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng- Bộ Y tế cho hay.
Luật chồng chéo, một số quy định còn bất cập
Theo TS. Vương Tiến Mạnh, Phó Giám đốc Cơ quan quản lý CITES Việt Nam, hiện nay hệ thống văn bản quy phạm pháp luật còn nhiều chồng chéo, một số quy định còn bất cập, gây khó khăn trong quá trình xử lý vi phạm về buôn bán, vận chuyển trái phép và tạo ra lỗ hổng pháp lý mà tội phạm về động vật hoang dã lợi dụng. Bên cạnh đó, nhu cầu tăng của thị trường thúc đẩy hoạt động gây nuôi trái pháp luật động vật hoang dã.
Các chuyên gia đều cho rằng, để giải quyết các khó khăn trong quản lý nuôi động vật hoang dã, cần có các biện pháp kiểm soát, hạn chế tác động, nguy cơ, rủi ro lây nhiễm từ động vật hoang dã sang người; nghiên cứu đánh giá đầy đủ hơn về các khía cạnh như bảo tồn, sức khỏe cộng đồng để có chính sách phù hợp.
Trong đó, theo ông Vương Tiến Mạnh, cần hoàn thiện và đảm bảo tính thống nhất của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách. Đồng thời, cần xây dựng cơ sở dữ liệu nuôi động vật hoang dã trên cả nước, minh bạch hóa thông tin, tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát để hạn chế việc lưu thông động vật hoang dã săn bắt ngoài tự nhiên.
Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) vừa tổ chức buổi tọa đàm “Gây nuôi động vật hoang dã trong bối cảnh lan truyền dịch bệnh và áp lực bảo tồn loài” ngày 8.10 tại Hà Nội.
Tại buổi Tọa đàm, các chuyên gia, nhà khoa học đã chia sẻ về tình hình gây nuôi động vật hoang dã ở Việt Nam, hiện trạng một số cơ sở gây nuôi, các thách thức trong quản lý gây nuôi và nguy cơ dịch bệnh tại các trang trại gây nuôi động vật hoang dã trong bối cảnh dịch COVID-19. Qua đó, trao đổi, thảo luận về các biện pháp, khuyến cáo và kinh nghiệm về quản lý gây nuôi động vật hoang dã.
