Mạng ảo, thiệt hại thật
H là một cô gái trẻ, xinh đẹp và năng động, hiện đang kinh doanh trong ngành mỹ phẩm. Trong quá trình kinh doanh H có bất đồng với một người đồng nghiệp cũ. Người đồng nghiệp cũ thường xuyên nói xấu H trên mạng xã hội. H rất nhức đầu về việc hàng ngày chứng kiến cảnh những thông tin không đúng sự thật về mình cứ bị lan truyền chia sẻ cho nhiều người biết. Mặc dù đã cố tình phớt lờ việc bị nói xấu trên mạng nhưng người đồng nghiệp ngày một quá quắt hơn và không hề có dấu hiệu dừng lại.
Một câu chuyện nóng hổi vì bị xúc phạm trên mạng xã hội cũng được dư luận quan tâm thời gian qua, đó là nghệ sĩ X bỗng nhiên bị một facebooker dùng lời lẽ, thậm chí có lúc thô tục xúc phạm, thóa mạ trên trang facebook của mình, vì cho rằng chị đã bình luận (comment) trên một dòng trạng thái (status). Khi chia sẻ câu chuyện của mình tại một tọa đàm về mạng xã hội gần đây, nghệ sĩ X cho biết: Tôi chưa từng biết đến facebook của facebooker đó là gì, cũng chẳng bao giờ comment vào facebook của cô ấy. Khi nghe bạn bè báo tin bị cô ấy thóa mạ trên trang facebook của mình, tôi đã vào xem và thú thực, tôi chỉ xem được không quá 1 phút vì không thể chịu đựng được những lời thô tục đó. Thế nhưng, sự phiền toái, thậm chí thiệt hại với tôi là có thật. Tôi đi đâu cũng phải “ngó trước dòm sau” vì facebooker kia đã đe dọa biến tôi thành “cây xăng di động” hay “Làm cho tàn tạ suốt đời”. Rồi có những doanh nghiệp, do không biết thực hư của câu chuyện, chỉ biết tôi bị chửi trên facebook đã cắt hợp đồng với tôi. Cuộc sống tôi có quá nhiều biến động, thay đổi.
Điều đúng đắn của H và nghệ sĩ X là cả hai người đều gặp luật sư để được tư vấn về những quy định của pháp luật liên quan đến việc nói xấu người khác trên mạng cũng như cách thức mà họ cần thực hiện để những người đã đưa thông tin bịa đặt, không đúng sự thật về hai người.
Khoản 1, điều 20 Hiến pháp 2013 quy định: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm”. Điều 34 Bộ luật Dân sự 2015 cũng khẳng định: “Danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân là quyền nhân thân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ”. Như vậy rõ ràng hành vi nói xấu hay xúc phạm danh dự nhân phẩm của người khác là hành vi vi phạm pháp luật và người thực hiện hành vi này sẽ bị pháp luật xử lý theo quy định.
Có thể bị phạt tiền hay bị tù giam
Như đã thông tin ở phần trên, mọi hành vi nói xấu người khác trên tmạng xã hội bằng cách bịa đặt, xuyên tạc, không đúng sự thật nhằm bôi nhọ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm và uy tín của người khác là vi phạm pháp luật. Về các chế tài xử lý những hành vi vừa nêu được pháp luật quy định như sau:
Theo điểm d, khoản 1, điều 5 Nghị định 72/2013/NĐ-CP ngày 15/7/2013 của Chính phủ về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng, thì hành vi “đưa thông tin xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tính của tổ chức, danh dự và nhân pẩm của cá nhân” là hành vi bị nghiêm cấm.
Tùy theo mức độ vi phạm, tính chất của hành vi thông qua mạng xã hội để nói xấu và vu khống người khác, người vi phạm sẽ bị xử lý về hành chính hoặc về hình sự.
Về xử lý hành chính: Theo quy định tại Khoản 1 Điều 2 và khoản 3 Điều 66 Nghị định 174/2013/NĐ-CP, thì người có hành vi “cung cấp, trao đổi, truyền đưa hoặc lưu trữ, sử dụng thông tin số nhằm đe dọa, quấy rối, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác” sẽ bị phạt tiền từ 5 đến 10 triệu đồng.
Về xử lý hình sự: Hành vi nói xấu người khác trên mạng internet nhằm bịa đặt, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác… thì tùy theo mức độ, hành vi này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội làm nhục người khác hoặc tội vu khống được quy định tại điều 121 và điều 122 Bộ luật Hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009. Theo đó: khoản 1, điều 121 Bộ luật Hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009 quy định về Tội làm nhục người khác như sau “Người nào xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm”. Khoản 1 Điều 122 Bộ luật Hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009 quy định về Tội vu khống như sau “Người nào bịa đặt, loan truyền những điều biết rõ là bịa đặt nhằm xúc phạm danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác hoặc bịa đặt là người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm”.
Để ngăn chặn và xử lý kịp thời hành vi trái pháp luật của người đưa thông tin không đúng sự thật lên mạng xã hội, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình, cả H và nghệ sĩ X cần lập vi bằng nhhững bài đăng hoặc những dòng bình luận của người đồng nghiệp trên mạng xã hội mà có nội dung nói xấu và xúc phạm danh dự họ để làm chứng cứ. Sau đó, có thể liên đến người quản trị trang mạng xã hội đó yêu cầu xoá những thông tin không đúng sự thật. Ngoài ra H và nghệ sĩ X có thể trực tiếp gặp mặt hay gọi điện, gửi thư đến người đăng thông tin yêu cầu họ chấm dứt hành vi vi phạm, gỡ bỏ ngay những bài hoặc hình ảnh liên quan đến họ.
Cuối cùng, những người đã đăng thông tin, tùy theo mức độ của vụ việc, H và nghệ sĩ X có thể thông báo cho cơ quan điều tra để cơ quan này xem xét, tiến hành điều tra, truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có hành vi vi phạm pháp luật hoặc có thể khởi kiện ra TAND tòa cấp huyện nơi người đăng thông tin cư trú để đòi bồi thường thiệt hại về danh dự, nhân phẩm, uy tín theo quy định tại điều 592, Bộ luật Dân sự 2015.
