Những người lính “khai phá” Đông Phi

Vừa xuống sân bay Maputo - thủ đô của Mozambique - cánh nhà báo chúng tôi đã được đưa ngay tới đại bản doanh của Công ty Movitel - liên doanh giữa Tập đoàn Viễn thông quân đội Viettel và Công ty SPI của Mozambique. Một toà nhà 5 tầng khiêm tốn, thậm chí khá cũ và tuềnh toàng, mặt tiền sơn màu vàng cam rực rỡ. Đại tá Nguyễn Đức Quang - Tổng Giám đốc liên doanh Movitel - giải thích đại khái rằng, người dân Mozambique thường là thích màu vàng cam rực rỡ nên ở đây cái gì liên quan đến Movitel cũng đều là vàng cam.

Nhin Quang giống một anh giáo trường huyện hơn là một đại tá kiêm doanh nhân. Anh có nụ cười hiền và chân chất, cách nói chuyện nhẩn nha rủ rỉ nhưng khá cuốn hút người nghe. Và tôi choáng ngay từ những con số đầu tiên mà Tổng Giám đốc Quang cung cấp: Movitel chính thức hoạt động từ giữa năm 2012, nhưng hiện đã vươn lên dẫn đầu thị phần trong 3 công ty viễn thông tại quốc gia Đông Phi này. 

Modacom (công ty viễn thông của Anh) và công ty viễn thông nhà nước Mcel sau 15 năm đặt hoạt động tại thị trường này mới lần lượt chiếm 36 và 26% thị phần. Nhưng Movitel chỉ sau 2 năm rưỡi đã vươn lên dẫn đầu, chiếm 38% thị phần với khoảng 4 triệu thuê bao thực (là số thuê bao có doanh thu ổn định). Hiện Movitel đã có 3.000 trạm phát sóng phủ kín cả nước với 27.000km dây cáp quang, 100% trung tâm huyện và 95% số trung tâm xã đã được phủ sóng.

Trước khi sang Mozambique, một số đồng nghiệp của Quang ở Viettel đã bật mí rằng tôi sẽ được gặp người gần như mở đường cho tập đoàn đầu tư ở thị trường nước ngoài. Năm 2005 có mặt đầu tiên ở thị trường Campuchia, rồi anh vác ba lô lặn lội khắp Châu Phi, châu Mỹ. Để rồi đến nay ngoài Campuchia và Lào, Viettel đã “cắm chốt” ở Cameroon, Peru, Mozambique, Tanzania, Haiti...

“Nói thế không có nghĩa là những thị trường này chỉ toàn hoa hồng. Khó khăn gian khổ đầy rẫy chả khác gì thời chiến. Không có tính thần dám nghĩ dám làm và thần kinh thép của những người lính Viettel chắc chắn sẽ thất bại”- Tổng Giám đốc Quang bảo. Và để minh chứng, anh bố trí cho chúng tôi bay ngay tới tỉnh Zambezia, cách thủ đô Maputo 1.800km vào chiều tối cùng ngày.

Điểm bán thẻ ĐTDĐ của Viettel tại Mozambique.

Những người lính ở tuyến huyện

Giám đốc chi nhánh Movitel tỉnh Zambezia Phạm Tân Tiến đón chúng tôi ở sân bay tỉnh Zambezia khoảng 8 giờ tối. Gọi là sân bay nhưng quả thực nó chỉ có một cái đường băng và nhà ga nhỏ xíu, vừa chật chội vừa hôi hám. Chỉ có ký gửi hai thùng mỳ tôm tặng anh em chi nhánh mà cả đoàn phải chờ cả tiếng đồng hồ mới lấy được hàng. May mắn và ngẫu nhiên là hôm nay ngoài 4 anh em làm việc thường xuyên ở chi nhánh, còn có 5 người làm kỹ thuật đi theo tuyến ở các huyện cũng vừa tập kết tại nhà thuê nằm khiêm tốn trong ngõ nhỏ. Nhìn người nào người nấy nước da tái xám như lính Trường Sơn những năm đánh Mỹ, Tiến bảo người ít nhất cũng 1-2 lần dính sốt rét, người nhiều thì 4-5 lần, có những đợt kéo dài cả tháng trời. Theo anh em ở đây thì Zambezia là rốn muỗi của Mozambique do địa hình trũng, nước đọng ao tù nhiều.

Sáng sớm hôm sau, đoàn chúng tôi “hành quân” xuống huyện Maganjada Costa, cách tỉnh lỵ hơn 200km. Ngoài gần trăm kilômét đường nhựa khá tốt, còn lại là đường đất. Địa hình ở đây na ná các tỉnh Tây Nguyên của Việt Nam, đất đỏ đặc quánh và bụi mù. Dân cư thưa thớt, có quãng đường cả chục cây số không một nóc nhà. Ấy vậy mà dọc hơn 200km này chúng tôi vẫn thấy một tuyến cáp quang của Movitel đều tăm tắp, không đứt quãng. Hỏi Tiến - Giám đốc chi nhánh: “Dân thưa thế này đầu tư thì lỗ vốn à?”.

Không trả lời thẳng câu hỏi, Tiến bảo “phương châm của Movitel là lấy nông thôn bao vây thành thị, nơi nào hai đối thủ kia không mò tới là bọn em đi trước. Lấy công làm lãi, anh ạ”. Đến đây mới thấy nỗi vất vả cực nhọc của anh em tuyến huyện. Nguyễn Hữu Nam - nhân vật tôi nhắc ở đầu bài - trước là giám đốc huyện của Movitel là người Việt duy nhất ở huyện này. Nước da tái dại, khuôn mặt hốc hác do vừa trải qua một cơn sốt rét thập tử nhát sinh cách đây hơn 1 tuần lễ, giọng còn rất yếu, Nam kể: “Em bị lần này là lần thứ 4, nhưng đợt vừa rồi nặng nhất. Ở đây nếu không bị công việc cuốn hút thì chắc chết vì buồn, anh ạ”.

Người lính áo xanh của Tập đoàn Viễn thông Quân đội hướng dẫn công nhân Mozambique thực hiện kỹ thuật lắp đặt mạng viễn thông.

Cũng vì thương anh em người Việt một mình tác chiến nơi đất khách quê người mà Movitel đang gấp rút đào tạo các giám đốc huyện là người bản địa. Hiện một mình Nam đảm nhiệm vai trò cố vấn cho hai giám đốc hai huyện sát nhau, đều là người Mozambique. Quê Nam tận Đắc Lắc, vợ buôn bán nhỏ, lại mới sinh con nên cuộc sống bộn bề khó khăn, nhưng Nam bảo cứ nghĩ tới thương hiệu của Movitel ngày càng mở rộng vào từng thôn, xã ở cái đất nước xa xôi này mà thấy quyết tâm phải cắm chốt bằng được. Chỉ cần xao lòng, lơ đãng là cầm chắc thất bại.

Nam dẫn chúng tôi ra xem chợ quê, hôm ấy vào đúng phiên. Gọi là chợ nhưng hầu như chả có gì ngoài mấy củ sắn khoai, cá khô và quần áo cũ kiểu như hàng “si đa” bên ta. Bù lại nổi bật ở phiên chợ u ám này là một số điểm bán sim và máy điện thoại của Movitel với những chiếc ô vàng cam rực rỡ. Người dân chen lấn nghe nhân viên người bản địa cầm loa quảng cáo.

Số người mua máy, cài sim cũng kha khá. Giám đốc huyện người bản xứ khoảng ngoài 20 tuổi trực tiếp bán hàng với nhân viên, luôn miệng giới thiệu với khách hàng tính năng tiện tích của điện thoại. Với thao tác thành thục, cậu làm mẫu cho mọi người cách nhắn tin, đàm thoại. Nam bảo ngoài việc đi bán hàng ở các phiên chợ như thế này, cậu giám đốc này còn phải quản lý nhân viên, thu tiền, và phải... phát triển thị trường.

Nguyễn Phồn Chiến là lính Viettel ở huyện này lâu nhất. Chiến vốn là dân kỹ thuật sang đây đã 37 tháng. Chiến kể, những ngày đầu cậu phải một mình lặn lội xuống từng xã, gặp già làng, người dân xin thuê đất đặt trạm, chôn cọc kéo đường dây. Những đêm mưa gió phải vào ngủ nhờ nhà dân là một cực hình, bởi nhà ở đây bé và thấp như một cái chuồng chim bồ câu. Trong nhà không đồ đạc, phải nằm ngủ dưới đất, đã thế còn tối đen như mực và muỗi đen đặc. Gần như toàn dân xứ sở này bị sốt rét và tuổi thọ của dân ở đây ít khi vượt quá 50-60 tuổi! Vậy mà những người lính Viettel đã vượt lên tất cả để hoàn thành những chiến dịch như vũ bão: Chưa đầy một năm, hàng ngàn trạm BTS và hàng chục ngàn kilômét đường dây đã phủ sóng 11 tỉnh, 108 huyện của đất nước rộng lớn nhưng còn lạc hậu này.

Vĩ thanh

Tối mịt, trở về huyện, cánh nhà báo dược Nam tiếp cơm ở một nhà hàng duy nhất trong huyện. Bữa cơm có gà rán, cá chiên và món pisa (loại bột pha tạp cả sắn, ngô, khoai như bánh đúc của ta). Nam bảo nếu không có các anh chị đến đây thì em chỉ biết vùi đầu vào công việc, tối về một mình trong căn phòng trọ ẩm thấp và đầy muỗi. Xung quanh toàn người xa lạ với một ngôn ngữ tất nhiên là vô cùng xa lạ. Có khi đang đêm nhớ tiếng Việt quá bật cầu truyền hình liên lạc với các chi nhánh khác chỉ để được nghe vài câu cho đỡ nhớ. 

Chia tay chúng tôi, Nam còn không giấu được nỗi buồn nhớ quê nhà qua ánh mắt. “Có muốn về Việt Nam cùng bọn anh không?”, tôi đùa. Nam thật thà: “Em cũng muốn lắm nhưng tổng thuê bao của huyện này chưa được 30.000. Em còn phải cắm chốt, phải cố cho được gấp đôi, gấp ba con số trên, lúc ấy có người sang thay, may ra em mới nghĩ đến chuyện về quê, anh ạ”.

Ở quê nhà nghe danh Viettel, người Viettel… ai cũng ngưỡng mộ. Nhưng có trải nghiệm dù chỉ một đêm ở huyện Maganjga Costa xa lắc của tỉnh Zambezia này mới thấy để làm nên thương hiệu và uy danh Viettel hôm nay, những người lính Viettel đã và đang hy sinh rất nhiều không chỉ về vật chất, mà còn cả tinh thần…