So với năm 2016, giá trị xuất khẩu điều trong năm 2017 tăng 24%, nhưng sản lượng chỉ tăng có 2%. Đó là do giá điều thế giới tăng vọt. Theo ông Nguyễn Đức Thanh - Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam - thì lo nhiều hơn. “Nếu giá bán cao quá thì người tiêu dùng cuối cùng sẽ chuyển dần sang các loại hạt khác” - ông Thanh bày tỏ. Hơn hết, sản lượng năm 2017 vừa qua chỉ còn bằng 50% so với năm trước, do sâu bệnh bùng phát khiến nhiều nơi mất mùa 100%...
Theo Hiệp hội Điều Việt Nam, hiện phần lớn nguồn điều thô nguyên liệu làm nên “kỳ tích” xuất khẩu cho ngành điều Việt Nam lại phụ thuộc vào nhập khẩu. Ông Trần Văn Hiệp - Trưởng ban Xúc tiến thương mại Vinacas - cho hay, năm 2017, cả nước chế biến hơn 1,6 triệu tấn nguyên liệu nhưng nguồn cung nội địa chỉ có 220 nghìn tấn, còn lại phải nhập khẩu. Bởi vậy, nghịch lý là trong khi giá điều thành phẩm thế giới đang lên, thì ngành điều lại đặt mục tiêu giảm lượng chế biến - xuất khẩu năm 2018 về còn 300 nghìn tấn, thấp hơn năm trước 14%. Lý do vì “ngành điều chưa chủ động được nguyên liệu tại chỗ, giá nhập khẩu quá cao mà chất lượng hàng lại kém. Vì vậy cần “giảm lượng để tăng chất”, hướng vào chế biến sâu và phát triển thị trường nội địa”.
Theo thống kê từ Vinacas, hiện phần lớn điều thô nguyên liệu đều được nhập khẩu từ các nước Châu Phi. Trong đó, riêng Bờ Biển Ngà chiếm đến 35%. Theo Vinacas, giao dịch với thị trường Châu Phi là những hợp đồng có nhiều rủi ro. Tuy nhiên trước áp lực về nguyên liệu, nên nhiều doanh nghiệp vẫn phải… liều. Trong khí đó, Bờ Biển Ngà ra tuyên bố đến năm 2020 sẽ chế biến toàn bộ điều thô sản xuất được trong nước. Theo Vinacas, vì lẽ này cần phải chủ động tìm kiếm thị trường nguyên liệu khác, phong phú và gần hơn. Chẳng hạn như Campuchia mới chiếm 7% thị phần điều thô nhập khẩu vào Việt Nam. Nhưng nếu đề án trồng điều của nước này diễn ra đúng kế hoạch để đạt sản lượng 1 triệu tấn điều thô trong 10 năm tới, đồng thời Việt Nam cũng hoàn thành mục tiêu có 500 nghìn hécta trồng điều thì cơ bản ngành điều trong nước sẽ có đủ nguồn cung nguyên liệu. Tất nhiên, đây chỉ là “giả thuyết” nếu cả nước vẫn chỉ dừng lại ở mức sản xuất chế biến khoảng 2-2,5 triệu tấn điều thô mỗi năm.
