Cụ thể là quân xanh quân đỏ; cài cắm các điều khoản mớm thầu để "cài thầu quen, chèn thầu lạ"; chia nhỏ các gói thầu để áp dụng hình thức chỉ định thầu; móc ngoặc với thẩm định giá để nâng khống giá trị gói thầu.
Những mánh khóe mà đại biểu nêu không mới, người dân, doanh nghiệp đều biết. Nhưng hiếm khi được vạch trần giữa nghị trường, mới nói lên được bức xúc xã hội, mới nói hộ những doanh nghiệp làm ăn chân chính. Không ít quan chức theo dõi thông tin từ Quốc hội, sẽ thấy "nhột" sau gáy vì đại biểu đã nói trúng tim đen của họ.
Mánh "quân xanh, quân đỏ" rất cổ điển, nhưng áp dụng hiệu quả ở mọi thời. Muốn cho quân của "ta" trúng thì thêm vài quân xanh vào múa phụ họa, ra vẻ đấu gắt lắm, nhưng kết quả đã có trước đó.
Còn mánh "cài thầu quen, chèn thầu lạ" là thầu quen đi đêm với chủ đầu tư để chủ đầu tư chỉ cho cách làm hồ sơ có lợi thế nhất, bảo đảm dự thầu là trúng. Đồng thời, tìm cách hạn chế các lợi thế của những nhà thầu có năng lực, gọi là "chèn thầu lạ".
Mánh chia nhỏ các gói thầu để áp dụng hình thức chỉ định thầu được áp dụng rộng rãi, đây là cách lách luật. Cũng có những trường hợp hoàn toàn vô tư, muốn nhanh chóng, muốn được việc, kịp tiến độ nên vận dụng, nhưng cũng rất nhiều vụ tham nhũng, hối lộ, thất thoát là từ đây mà ra.
Mánh móc ngoặc với thẩm định giá để nâng khống giá trị gói thầu là hình thức xây dựng nhóm lợi ích, để móc tiền nhà nước chia nhau. Đại biểu Nguyễn Thị Thủy nêu ví dụ, vụ án tại Bệnh viện Tim Hà Nội, giá mỗi stent (dùng trong phẫu thuật tim) nhập khẩu chỉ 8 - 11 triệu đồng, nhưng giá thẩm định và giá trúng thầu là 36 - 42 triệu đồng mỗi sten, tăng từ 28 - 31 triệu đồng.
Những mánh khóe đó đã rút ruột tiền của Nhà nước, nhưng kinh khủng hơn là phá hoại. Các doanh nghiệp có năng lực bị loại, còn những kẻ yếu kém lại lọt vào, làm bậy làm bạ, chậm tiến độ, công trình kém chất lượng.
Rất nhiều công trình kéo dài, trễ hẹn, đội vốn là vì những đám phá hoại này đây.
Trong những vụ án tham nhũng gần đây, có nhiều vụ liên quan đến "đấu thầu". Ăn tiền dễ quá, nhưng bước vào "lò" cũng quá dễ.
Có điều, vấn đề đặt ra là xây dựng các quy định của pháp luật đủ chặt chẽ để ngăn chặn, hạn chế, loại trừ các loại mánh khóe đấu thầu. Để bắt được tội phạm loại này vào tù thì Nhà nước, xã hội cũng đã thiệt hại quá nhiều.
