Dịp Tết năm nay, những con số báo cáo từ nhiều tỉnh thành đều cho thấy số vụ nhập viện cấp cứu vì tai nạn giao thông sau khi sử dụng rượu bia giảm mạnh. Đây là sự cải thiện khả quan so với những năm trước.
Công tác cấp cứu dịp Tết vốn hay xảy ra nhiều tai nạn giao thông vẫn luôn là vấn đề được dư luận quan tâm. So với ngày thường, đường phố ở các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM hay xảy ra ùn tắc giao thông đã giảm thiểu rõ rệt, nội thành thông thoáng hơn rất nhiều, thậm chí vắng vẻ. Điều đó giúp cho xe cứu thương thuận lợi hơn khi di chuyển.
Tuy nhiên dưới góc nhìn chuyên môn, bác sĩ Tiên Phạm – nguyên Giám đốc Trung tâm cấp cứu tại Bệnh viện Saint Francis Medical Center thuộc thành phố Peoria, hiện là bác sĩ tim mạch tại OSF Healthcare System (bang Illinois, Mỹ) – cho rằng còn nhiều vấn đề cần tăng cường để giúp cho công tác cấp cứu hiệu quả hơn và giành lại cơ hội sống cho bệnh nhân nhiều hơn nữa.
Bác sĩ đã một vài lần về Việt Nam làm việc và hỗ trợ đội ngũ y, bác sĩ tại một số bệnh viện trong công tác cấp cứu, bác sĩ có những nhận xét gì?
- Tôi và đoàn y tế từ Mỹ về Việt Nam dạy và cấp chứng chỉ chuyên về cấp cứu người lớn và nhi đồng theo tiêu chuẩn của Hội Tim mạch Hoa Kỳ. Chúng tôi đã làm việc tại một số bệnh viện ở Hà Nội và TPHCM. Tại Bệnh viện Nhi Đồng 3 ở huyện Bình Chánh, chúng tôi còn hỗ trợ các đồng nghiệp triển khai Phòng thực tập mô phỏng (Simulations).
Trong một lần thực hành giả định một ca cấp cứu từ một địa điểm ở Quận 4 về Bệnh viện Nhi Đồng 3 ở huyện Bình Chánh, xe ôtô cứu thương chạy chậm hơn cả xe máy đến 20 phút vì đường quá đông. Qua đó cho thấy, trong những ngày thường, tình trạng đường quá đông hay ùn tắc giao thông sẽ ảnh hưởng rất lớn đến công tác cấp cứu ở Việt Nam.
* Vậy có giải pháp nào để khắc phục tình trạng này?
- Dịp Tết khi đường sá vắng vẻ thông thoáng hơn thì việc di chuyển của xe cứu thương sẽ thuận lợi hơn rất nhiều. Tuy nhiên trong điều kiện những ngày thường, xe cứu thương khi hụ còi thì tất nhiên theo quy định được ưu tiên. Song như đã nói, một khi đường sá quá đông hay kẹt cứng, thì bản chất tính ưu tiên cũng bị giảm xuống vì người, xe khó mà nhường đường đủ rộng cho xe cứu thương di chuyển nhanh được.
Trước tình trạng đó, một trong những giải pháp là đưa dịch vụ cấp cứu bằng trực thăng và phục vụ các ca cấp cứu ở xa, đang cực kì nguy cấp cần tranh thủ từng giây từng phút đưa đến bệnh viện hoặc các trung tâm cấp cứu. Trong các trường hợp nguy cấp như tai nạn giao thông chấn thương sọ não, nhồi máu cơ tim…, việc cấp cứu càng nhanh chóng sẽ mang lại cơ hội sống lớn hơn cho các bệnh nhân.
Đơn cử tại Trung tâm cấp cứu thuộc Bệnh viện Saint Francis (thành phố Peoria, bang Illinois, Mỹ) nơi tôi từng làm giám đốc điều hành có đến 4 chiếc trực thăng cấp cứu luôn sẵn sàng trực chiến cho các trường hợp khẩn cấp và ở xa, chuyển bệnh nhân từ các bệnh viện nhỏ về, hoặc những trường hợp mà nếu sử dụng xe cấp cứu đường bộ không được thuận lợi.
Với phương án sử dụng xe cấp cứu trong điều kiện giao thông thuận lợi, ngoài việc giải quyết được yếu tố nhanh chóng thì còn cần những gì?
- Tại Trung tâm cấp cứu thuộc Bệnh viện Saint Francis, khi nhận lệnh đi cấp cứu, ngoài đội ngũ y, bác sĩ thì xe cứu thương còn được trang bị đủ các loại thuốc men, dụng cụ và trang thiết bị, máy móc nhằm đáp ứng cho ca bệnh/tai nạn. Khi cần thiết thì lập ngay đường truyền để truyền nước biển và tiêm thuốc cho bệnh nhân.
Qua những lần tôi về Việt Nam giảng dạy và hợp tác, theo tôi đội ngũ y, bác sĩ của nhiều bệnh viện tại Việt Nam có chuyên môn giỏi, chịu khó học hỏi, tìm tòi; tuy nhiên cái thiếu chính là thiếu các loại thuốc men, thiết bị máy móc hiện đại phục vụ cho công tác cấp cứu tại hiện trường và trên đường di chuyển.
Xe cứu thương trong nhiều trường hợp chỉ đóng vai trò phương tiện di chuyển chứ tính cấp cứu chưa cao vì trang bị còn sơ sài, trên xe chủ yếu chỉ có phương tiện cầm máu, ổn định cột sống chứ còn thiếu những thiết bị, máy móc, thuốc men… cần thiết khác.
Sự phối hợp và thông tin liên lạc giữa hai đầu có vai trò như thế nào trong công tác cấp cứu, thưa bác sĩ?
- Tuỳ trường hợp, ngoài việc cấp cứu nhanh chóng tại hiện trường/điểm đến còn cần có sự thông tin liên lạc từ những đội cấp cứu đến các trung tâm cấp cứu hoặc bệnh viện để chuẩn bị cho các can thiệp cần thiết sau đó như mổ, CT, MRI , siêu âm.v.v…
Nếu đội cấp cứu và đội ở nhà phối hợp với nhau một cách nhanh chóng và ăn khớp thì khả năng cấp cứu thành công sẽ cao hơn. Ví dụ như xảy ra một trường hợp tai nạn giao thông nghiêm trọng, trực thăng cấp cứu bay đến hiện trường, trong khi bệnh nhân bất tỉnh, chảy máu nhiều, có nguy cơ chảy máu nội tạng hoặc xuất huyết não.v.v… Công việc của đội cứu thương lúc đó sẽ bóp bóng hoặc đặt ống khí quản, hồi sức tim phổi (CPR) nếu mất nhịp, ổn định cột sống, đặt đường truyền, giúp cầm máu và sẽ liên lạc về trung tâm báo cáo bệnh án và tình trạng bệnh nhân.
Bệnh viện sẽ có một đội cấp cứu chờ sẵn để đón bệnh nhân và họ đã chuẩn bị sẵn thuốc, máu hoặc những máy móc cấp cứu. Những trung tâm y tế lớn còn có những phòng cấp cứu đặc biệt (Trauma Room) mà trong đó có đầy đủ dụng cụ, máy móc và thuốc để chữa cho những trường hợp chấn thương nặng.
Xin cảm ơn bác sĩ!
