Ba tuần trước ngày có cuộc bầu cử tổng thống năm nay ở nước Mỹ, điều độc đáo là cho dù ứng cử viên của phía đảng Dân chủ, cựu Phó Tổng thống Joe Biden, suốt thời gian dài bỏ xa ứng cử viên của phía đảng Cộng hoà, Tổng thống đương nhiệm Donald Trump, về mức độ tín nhiệm của cử tri trong kết quả của tất cả các cuộc thăm dò dư luận, nhưng điều ấy lại hoàn toàn không có nghĩa là ông Joe Biden chắc chắn rồi cũng đắc cử tổng thống.
Tỉ lệ tín nhiệm
Dù vậy, điều không thể phủ nhận là tình thế hiện tại đang rất bất lợi đối với ông Donald Trump. Vừa rồi, hai người này đã có cuộc đầu tiên trong tổng số ba cuộc tranh luận tổng thống trực tiếp với nhau trên truyền hình. Ông Joe Biden dễ dàng giành về phần thắng ở cuộc ấy không phải vì nổi trội hơn hẳn ông Donald Trump về nội dung tranh luận mà về cách thức tranh luận.
Với cách thức tranh luận bất chấp mọi quy cách và thông lệ, tiêu chí và yêu cầu về văn hoá ứng xử của các cuộc tranh luận trực tiếp giữa các ứng cử viên tổng thống, ông Donald Trump đã tự huỷ hoại một cơ hội thể hiện trước công chúng là bản thân xứng đáng được cử tri uỷ thác cho thêm một nhiệm kỳ cầm quyền nữa. Hậu quả là sau cuộc tranh luận ấy, mức độ tín nhiệm dành của cử tri trong thăm dò dư luận dành cho ông Joe Biden còn tăng thêm.
Tình thế còn thêm bất lợi đối với ông Donald Trump khi mấy ngày sau ông Donald Trump và vợ bị xác nhận là lây nhiễm COVID-19 và Nhà Trắng trở thành một ổ dịch bệnh. Lâu nay, ông Donald Trump vốn luôn coi thường dịch bệnh này. Bây giờ, việc bản thân ông Donald Trump bị lây nhiễm COVID-19 lại là bằng chứng về sai sót của ông Donald Trump trong nhận thức về dịch bệnh, và sai lầm trong ứng phó dịch bệnh, cũng như dẫn dắt nước Mỹ thoát ra khỏi dịch bệnh. Hơn nữa, ông Donald Trump rất nỗ lực để cử tri Mỹ không quan tâm để ý đến dịch bệnh thì bây giờ chủ đề nội dung ấy lại trở nên thời sự hàng đầu ở Mỹ.
Việc cuộc tranh luận trực tiếp thứ hai giữa ông Donald Trump và ông Joe Biden bị huỷ bỏ xem ra có lợi cho ông Donald Trump nhiều hơn cho ông Joe Biden trên phương diện giảm thiểu rủi ro mới cho ông Donald Trump. Cuộc tranh luận thứ ba có diễn ra hay không bây giờ phụ thuộc chính vào ông Donald Trump chứ không phải vào ông Joe Biden.
Ông Donald Trump sẽ tuỳ liệu theo diễn biến trong những ngày tiếp theo để quyết định có tham gia hay không. Nếu tình thế cứ tiếp tục bất lợi như hiện tại thì ông Donald Trump sẽ tham gia, bởi vì có thêm cơ hội để tìm cách xoay chuyển tình thế vẫn hơn không, bởi vì còn nước thì nên hoặc phải còn tát, và bởi cuộc chơi bây giờ thật sự là được ăn cả, ngã về không.
Ông Donald Trump bị đẩy vào tình thế bị động đối phó trong vận động tranh cử thì ông Joe Biden lại tăng cường chủ động và hiện diện nhiều hơn trước công chúng. Ông Donald Trump phải sử dụng mọi chiêu thức vận động tranh cử, kể cả những chiêu thức cũ hoặc mới gây bất ngờ như khui lại vụ việc bà Hillary Clinton sử dụng máy chủ riêng để lưu trữ thư tín điện tử liên quan đến công việc chung cách đây nhiều năm. Bất kể làm gì có thể gây tổn hại cho phe đảng Cộng hoà chứ không cần trực tiếp tới cá nhân ông Joe Biden cũng đều được ông Donald Trump sử dụng.
Yếu tố xoay chuyển tình thế
Trong bối cảnh tình hình như thế, ở trong hay ngoài nước Mỹ vẫn không thể có dự liệu được thật sự chắc chắn là ông Donald Trump sẽ thất cử và ông Joe Biden sẽ đắc cử. Lý do ở chỗ kết quả thăm dò dư luận như con dao hai lưỡi. Nó có thể thật nhưng cũng có thể ảo. Nó khích lệ bộ phận cử tri trung thành truyền thống của ông Donald Trump đi bỏ phiếu để giúp người này xoay chuyển tình thế và tái đắc cử. Nó cũng còn có thể tạo cho cử tri ủng hộ ông Joe Biden cảm nhận là vì đã chắc thắng nên không còn cần phải đi bỏ phiếu.
Bởi thế, trong thời gian 3 tuần còn lại cho đến ngày có cuộc bầu cử tổng thống, cả hai ứng cử viên tổng thống đều sẽ phải tập trung trước hết vào vận động tranh cử ở các bang mà cử tri luôn chao đảo giữa các phe phái chính trị khác nhau trong các cuộc bầu cử. Không chinh phục được lá phiếu bầu của cử tri ở những bang này, ưu thế hiện tại của ông Joe Biden trong các cuộc thăm dò dư luận sẽ không đủ để giúp ông Joe Biden thắng ông Donald Trump.
