Đồng hồ đang điểm
Kết quả bầu cử hôm 8.6 có nguy cơ đẩy nước Anh vào một giai đoạn bất ổn mới, và được xem là một thất bại với bà Theresa May. Tờ Bloomberg cho rằng Thủ tướng Anh nay phải tranh đấu “để tồn tại” sau khi bà thua một “canh bạc” mà bà và Đảng Bảo thủ đặt vào hậu Brexit. Mất thế đa số trong cuộc bầu cử sớm, bà May mất quyền kiểm soát Đảng Bảo thủ, Quốc hội, tuyên ngôn chính sách của bà và cả Brexit.
Trong khi đó, chỉ một tuần nữa, vào ngày 19.6, Nữ hoàng Anh Elizabeth II sẽ từ Cung điện Buckingham đến Quốc hội để công bố nghị sự lập pháp của chính phủ mới.
Cùng ngày này, Anh và giới chức EU dự kiến bắt đầu đàm phán việc Anh ra khỏi EU. Bà Theresa May có thể sử dụng hai sự kiện này để định hình tương lai đất nước. Nhưng cũng có thể đến thời điểm đó, thậm chí còn chưa rõ bà May có còn là Thủ tướng Anh nữa hay không.
Vậy ai đang thực sự nắm quyền? Cuối tuần qua, bà May tận dụng quyền lực còn lại duy nhất là cải tổ nội các để cố gắng củng cố vị thế và thu hút đồng minh. Nhưng ngay cả trong động thái này, sự thiếu thẩm quyền đã ngăn cản bà May có những bước đi lớn để bổ nhiệm hoặc sa thải. Các bộ trưởng cao cấp nhất vẫn ở lại, trong khi bà May bị buộc phải bổ nhiệm vào nội các một trong số những đối thủ chính trị lâu năm của mình là ông Michael Gove vào vị trí Bộ trưởng Môi trường, khiến Đảng Bảo thủ tức giận.
Các nghị sĩ và bộ trưởng cũng cảm thấy bị đối xử bất công bởi hai cố vấn hàng đầu của bà May là Chánh Văn phòng Nội các Nick Timothy và đồng Chánh Văn phòng Nội các Fiona Hill đệ đơn từ chức, khi Thủ tướng cố gắng nhượng bộ. Nếu bà May không đưa ra một kết quả thuyết phục đối với Ủy ban 1922 (phụ trách việc lựa chọn lãnh đạo của Đảng Bảo thủ) trong ngày 12.6, bà sẽ đối mặt với thách thức về quyền lãnh đạo trong vài ngày tới.
Cơ hội duy nhất hiện nay của bà May là thành lập một chính phủ thiểu số và tìm cách liên minh với Đảng Dân chủ thống nhất (DUP), một đảng tại Bắc Ireland, để có đủ số ghế quá bán tại Quốc hội, trong khi đảng này đang đòi hỏi một gói giải pháp tài chính để đổi lấy sự ủng hộ. Tại một trong những khoảnh khắc quan trọng nhất trong lịch sử, con thuyền nước Anh đang tròng trành không có bánh lái và có thể đối mặt với một cuộc khủng hoảng hiến pháp.
Nhưng giá nào cho chính phủ liên minh? Các cuộc đàm phán giữa chính phủ và DUP dự kiến bắt đầu từ hôm nay (13.6). Đảng Dân chủ thống nhất đang ở vị trí “thượng phong” vì biết rằng họ là lựa chọn duy nhất của bà May để thành lập chính phủ. Trong khi đó, nhiều nghị sĩ Đảng Bảo thủ đang lo ngại rằng, DUP sẽ đưa ra những đòi hỏi về quyền phá thai và quyền của người đồng tính, mặc dù CNN dẫn các nguồn tin của Văn phòng số 10 phố Downing cho biết, hai vấn đề này không nằm trên bàn thảo luận.
Xem lại Brexit
Cuối cùng và có lẽ là điều quan trọng nhất với Thủ tướng Theresa May là bà đã mất quyền kiểm soát Brexit, trong khi đây là một trong những lý do lớn nhất khiến bà kêu gọi bầu cử sớm tận 3 năm. Chỉ còn chưa đầy một tuần nữa các cuộc thảo luận ở Brussels sẽ diễn ra, nhưng rõ ràng rằng kế hoạch “Brexit cứng”, trong đó Anh cắt mọi quan hệ với EU, kể cả tư cách thành viên thị trường tự do, hiện đang bị nghi ngờ. Các bộ trưởng kêu gọi bà May đưa ra một tầm nhìn “thực dụng” hơn cho Brexit, chứ không phải là “tư tưởng”, một tầm nhìn mà ít ra là bớt kiên quyết chống lại EU, hay nói cách khác là một “Brexit mềm”.
Ông Ruth Davidson - lãnh đạo Đảng Bảo thủ ở Scotland - nói rằng bà Theresa May cần “xem lại” Brexit. Theo ông Davidson, Đảng Bảo thủ nên ưu tiên các mối quan hệ thương mại tốt với EU. “Theo quan điểm của tôi, chúng tôi muốn tìm kiếm một Brexit mở chứ không phải là một giải pháp đóng cửa, nó đặt tăng trưởng kinh tế đất nước của chúng tôi lên hàng đầu” - ông Davidson nói.
Nhưng các nghị sĩ Bảo thủ ủng hộ Brexit sẽ không từ bỏ một “Brexit cứng” mà không có một cuộc chiến: Họ tức giận vì bất cứ động thái nào làm hạ thấp những gì mà họ cho là ý chí của người Anh.
