Giải thưởng Nobel Y sinh năm 2022 đã được trao cho nhà khoa học Svante Pääbo “cho những khám phá của ông liên quan đến bộ gene của các hominin đã tuyệt chủng và tiến hóa của con người”.
Thông qua nghiên cứu tiên phong của mình, Svante Pääbo đã thực hiện được một điều dường như không thể: Giải trình tự bộ gene của người Neanderthal - họ hàng đã tuyệt chủng của loài người ngày nay. Ông cũng đã phát hiện ra một hominin chưa từng được biết đến trước đây, Denisova. Quan trọng hơn, Pääbo cũng phát hiện ra sự chuyển gene đã xảy ra từ những hominin đã tuyệt chủng đó sang Homo sapiens sau khi di cư ra khỏi Châu Phi khoảng 70.000 năm trước. Dòng gene cổ xưa này truyền cho con người ngày nay và có liên quan đến sinh lý học hiện nay, như ảnh hưởng đến cách hệ thống miễn dịch của chúng ta phản ứng với các bệnh lây nhiễm.
Theo ủy ban Nobel, nghiên cứu của Pääbo đã tạo ra một lĩnh vực khoa học hoàn toàn mới: Cổ sinh vật học (paleogenomics). Bằng cách tiết lộ những khác biệt về gene giúp phân biệt con người hiện nay với các hominin đã tuyệt chủng, những khám phá của ông cung cấp cơ sở để khám phá điều gì khiến chúng ta trở thành con người độc nhất vô nhị.
Svante Pääbo sinh năm 1955 tại Stockholm, Thụy Điển. Ông bảo vệ luận án tiến sĩ năm 1986 tại Đại học Uppsala và là nghiên cứu sau tiến sĩ tại Đại học Zürich, Thụy Sĩ và Đại học California, Berkeley, Mỹ. Ông trở thành Giáo sư tại Đại học Munich, Đức vào năm 1990. Năm 1999, ông thành lập Viện Nhân học Tiến hóa Max Planck ở Leipzig, Đức và đang làm việc tại đây. Ông cũng đảm nhận công việc giáo sư tại Viện Khoa học và Công nghệ Okinawa, Nhật Bản.
Năm ngoái, Nobel Y sinh thuộc về các nhà nghiên cứu người Mỹ David Julius và Ardem Patapoutian cho những khám phá về nhiệt độ và xúc giác.
Theo NobelPrize, có 112 giải Nobel Y sinh được trao từ năm 1901 đến năm 2021. Cho tới nay, có 12 phụ nữ được trao giải thưởng Nobel Y sinh. Người đoạt giải thưởng Nobel Y sinh trẻ nhất từ trước đến nay là Frederick G. Banting, được trao giải thưởng năm 1923 ở tuổi 32 cho việc phát hiện ra insulin. Người già nhất đoạt giải Nobel Y sinh là Peyton Rous, khi ông được trao giải thưởng năm 1966 ở tuổi 87 nhờ khám phá ra các virus sinh khối u.
Trong mùa giải 2022, sau giải Nobel Y sinh mở màn ngày 3.10, Nobel Vật lý vào 4.10, Nobel Hóa học vào 5.10 và Nobel Văn học vào 6.10. Giải Nobel Hòa bình, do Ủy ban Nobel Na Uy trao tặng, sẽ được công bố tại Oslo ngày 7.10. Người chiến thắng giải thưởng về khoa học kinh tế sẽ được tiết lộ vào ngày 10.10.
