Thưa ông, động thái Nga trả đũa dự luật trừng phạt mới của Mỹ bằng việc trục xuất 755 nhà ngoại giao Mỹ có phải là hành động “ăn miếng trả miếng” và cho thấy giới hạn kiềm chế của Nga đã hết hay không?
- Câu chuyện Nga trả đũa đã được dự báo từ trước. Nga muốn trả đũa từ lúc Mỹ trục xuất 35 nhà ngoại giao Nga hồi cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Barack Obama. Nhưng lúc đó Mỹ có Tổng thống mới và Nga còn hy vọng rằng ông Donald Trump sẽ giúp cải thiện quan hệ Mỹ - Nga. Nhưng đến khi Quốc hội Mỹ phê chuẩn dự luật trừng phạt mới, Nga nhận thấy không còn cơ hội để cải thiện quan hệ, nên chuyện trả đũa là điều tất yếu.
Biện pháp Nga vừa thực hiện cho thấy Nga thất vọng về Tổng thống Mỹ Donald Trump, mặc dù ông Donald Trump muốn cải thiện quan hệ với Nga, nhưng không được Quốc hội và chính giới ở Mỹ chấp thuận. Chuyện trả đũa là không sớm thì muộn, diễn ra vào thời điểm này, theo tôi là điều dễ hiểu.
Theo ông, việc trả đũa lẫn nhau có tác động như thế nào?
- Những động thái này có tác động rất mạnh đối với quan hệ của Mỹ với Châu Âu. Lòng tin trong quan hệ quốc tế rất quan trọng. Khi anh hành xử, nhất là đồng minh với nhau, những hành động tổn hại đến lợi ích của các nước đồng minh thì Mỹ thường tham vấn Châu Âu, nhưng lần này do chuyện nội bộ Mỹ, Mỹ đã không tham vấn đầy đủ. Điều đó làm cho chính đồng minh của Mỹ ở Châu Âu cũng bất ngờ, ảnh hưởng đến quan hệ của Mỹ với Châu Âu và với rất nhiều nước, ảnh hưởng đến cục diện chung trong quan hệ quốc tế, đến lợi ích của rất nhiều doanh nghiệp, tập đoàn của Châu Âu.
Khi Nga trả đũa, cũng không loại trừ khả năng chính Châu Âu cũng sẽ trả đũa, vì các biện pháp chế tài của Mỹ với Nga có thể ảnh hưởng đến lợi ích của họ, và điều đó sẽ làm phức tạp thêm quan hệ của Mỹ với đồng minh.
Theo ông, Mỹ sẽ có động thái tiếp theo là gì? Và việc giải quyết những hồ sơ lớn của thế giới như Syria, Triều Tiên hay Iran sẽ bị tác động như thế nào khi quan hệ Nga - Mỹ sóng gió?
- Hiện tôi chưa rõ, vì thời gian gần đây trong chính quyền của ông Donald Trump có nhiều diễn biến rất phức tạp. Với tư cách là một nhà quan sát từ bên ngoài, tôi hy vọng Mỹ sẽ không có động thái làm phức tạp thêm tình hình nữa, để quan hệ Mỹ - Nga đi vào ổn định. Nếu không, nguy cơ đẩy quan hệ Mỹ - Nga lâm vào vòng xoáy mới là rất cao, làm phức tạp đến quan hệ giữa các nước lớn.
Còn việc giải quyết những hồ sơ lớn của thế giới như Syria, Triều Tiên hay Iran thì hiện cũng chưa đánh giá được cụ thể, vì chưa biết mức độ và quy mô phản ứng của Mỹ đến đâu. Nhưng tôi dự báo là sẽ xấu đi, không có lợi cho an ninh, hòa bình và ổn định của các khu vực nói trên.
Ông có nhìn thấy những cái khó của Tổng thống Donald Trump trong thời điểm này?
- Ông Donald Trump hiện nay gần như không còn nhiều lựa chọn, vì Quốc hội Mỹ đã ra luật như vậy, thì Tổng thống không có cách nào khác là phải ký dự luật cả gói, bao gồm cả trừng phạt Nga, Iran và Triều Tiên, rất khó cho ông Donald Trump. Cái khó thứ nhất, Tổng thống Mỹ phải xin ý kiến của Quốc hội để có những chính sách đối ngoại tiếp theo với Nga, Iran và Triều Tiên. Thứ hai, ông Donald Trump có không ký đi nữa, thì Quốc hội Mỹ cũng tự động thông qua vì có thừa đủ đa số 2/3 số phiếu cần thiết để lật ngược sự phủ quyết của Tổng thống.
Ngay lúc này, lựa chọn của ông Donald Trump là rất ít. Điều đó cho thấy cá nhân Tổng thống sau dự luật này không còn nhiều dư địa để triển khai trong quan hệ với Nga, Triều Tiên và Iran nếu không được sự chấp thuận của Quốc hội. Điều đó ảnh hưởng tới vai trò của cá nhân Tổng thống trong quan hệ với bên lập pháp, cũng như ảnh hưởng đến vai trò của Bộ Ngoại giao trong chính sách đối ngoại của Mỹ.
Trong khi đó, đây mới chỉ là một dự luật. Nếu tới đây khi Mỹ điều tra nghi án Nga can thiệp mà phát hiện ra thỏa thuận ngầm nào đó, thì mọi chuyện sẽ còn bị đẩy xa theo hướng nguy hiểm hơn nữa. Dự luật trừng phạt này chưa phải là cái cuối cùng.
Theo ông, Nga nên tiếp tục đáp trả kiên quyết hay không?
- Theo tôi, đáp trả lúc này sẽ không có lợi cho cả Nga và Mỹ. Họ sẽ thực hiện “chính sách chờ xem”. Nga vừa trả đũa xong đã bắn tín hiệu hay để xem Mỹ có hành động gì tiếp theo, nếu Mỹ tiếp tục đẩy tình hình xấu đi thì Nga sẽ có quyết định mới. Còn nếu có những hành động tích cực thì Nga sẽ phải cân đối, và hai bên sẽ phải thỏa hiệp. Theo tôi, sau câu chuyện đáp trả này sẽ là một khoảng lặng “chờ xem”.
- Xin cảm ơn ông!
Mặc dù Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố những biện pháp đáp trả của Nga mới chỉ là bước đầu, song ông Putin vẫn nói về những hợp tác với Mỹ? Theo ông, Nga có tính toán gì?
- Chính xác là Nga vẫn để ngỏ cho Mỹ cơ hội và vẫn kỳ vọng vào cơ hội hợp tác với Mỹ. Nga vừa trả đũa nhưng vừa chờ xem bước đi tiếp theo của Mỹ như thế nào để tiếp tục hành xử. Ở đây có câu chuyện “vừa trả đũa vừa nhìn nhau”.
