Phải đến khi virus SARS-CoV-2 gây dịch COVID-19 bùng phát chúng ta mới nhận ra một điều là chúng ta thường đưa tay chạm lên mặt quá nhiều. Trong khi các quan chức y tế cho biết, giảm sờ tay lên mặt sẽ giúp ngăn chặn sự lây lan của virus.
Vào năm 2015, một trường đại học ở Sydney đã quan sát các sinh viên y khoa trên video và ghi lại số lần họ chạm tay lên mặt. Kết quả cho thấy mỗi trong số 26 bác sĩ tương lai chạm vào mặt trung bình 23 lần mỗi giờ. Gần một nửa số lần đó - 44% - là chạm vào mắt, mũi hoặc miệng.
Không chạm vào mặt “khó hơn lên trời”
Trong dịch COVID-19, các quan chức y tế nhấn mạnh rằng chỉ cần một cú chạm thì vi khuẩn trên ngón tay có thể đi vào cơ thể qua lỗ mũi, mắt hoặc miệng.
"Virus lây nhiễm hệ hô hấp sẽ xâm nhập vào cơ thể thông qua niêm mạc ở mũi, khoang miệng và môi. Nếu vệ sinh tay kém, rất dễ bị nhiễm virus theo cách này" - CNN dẫn lời bác sĩ Dawn Mueni Becker, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm ở Gainesville, Florida, Mỹ, nói.
Nhưng chúng ta đã chạm tay vào mặt trong suốt cuộc đời và để dừng thói quen đó thì nói dễ hơn làm.
Hôm 6.3, một video được chia sẻ rộng rãi trên các phương tiện truyền thông xã hội cho thấy một quan chức y tế ở California sờ tay lên mặt trong một cuộc họp báo khi bà đang khuyên mọi người không nên làm điều đó để ngăn dịch COVID-19 lan rộng.
"Bắt đầu bằng việc không chạm vào mặt, bởi con đường chính để lây lan virus là khi bạn chạm vào miệng, mũi hoặc mắt của chính mình", bà nói. Ngay sau đó, bà liếm ngón tay để lật sang trang giấy tiếp theo, dường như không ý thức được là bà đã không làm theo lời khuyên của chính mình.
Ngay cả Tổng thống Donald Trump cũng không ngoại lệ. "Tôi đã không chạm vào mặt tôi trong nhiều tuần - trong vài tuần. Tôi nhớ nó" - ông Donald Trump nói đùa vào tuần trước. Trong một bức ảnh chụp hôm 2.3, ông đã sờ tay lên mặt.
Sờ lên mặt liên quan đến căng thẳng
Giống như hầu hết các hành vi, động tác sờ lên mặt liên tục bắt đầu từ khi còn nhỏ và trở thành thói quen theo thời gian. Mọi người chạm vào mặt vì nhiều lý do. Một nghiên cứu của chính phủ liên bang Mỹ năm 2014 cho thấy nó giúp giảm căng thẳng và khó chịu.
"Các cử chỉ sờ lên mặt một cách tự phát được mọi người thực hiện nhiều lần mỗi ngày, chủ yếu trong các tình huống căng thẳng", nghiên cứu cho biết. "Những động tác này thường không nhằm gửi đi thông điệp gì và thường được thực hiện một cách vô thức”.
Có những cách an toàn để sờ tay lên mặt
Nếu bạn không thể ngăn mình, đó không phải là ngày tận thế, tiến sĩ Becker nói. Có nhiều cách để giảm nguy cơ lây nhiễm do sờ mặt.
“Nếu ý thức được thói quen sờ tay lên mặt thì điều đó sẽ hữu ích. Xác định các yếu tố như sổ mũi hoặc muốn hắt hơi là rất quan trọng. Trong trường hợp này, hãy chuẩn bị giấy ăn và lau thay vì dùng tay trần” - tiến sĩ Becker nói.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ khuyến cáo người dân nên rửa tay bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây. Nếu không có nước, có thể sử dụng dung dịch rửa tay khô có chứa ít nhất 60% cồn.
Xà phòng và nước được đặc biệt ưu tiên nếu tay có những vết bẩn thấy rõ, đặc biệt là sau khi sử dụng nhà vệ sinh, hỉ mũi, ho hoặc hắt hơi.
Hãy nghĩ về tất cả những thứ chứa đầy vi khuẩn mà mọi người chạm vào cả ngày. Điện thoại di động, chìa khóa xe, cửa ra vào và thang máy - thậm chí cả tiền mặt. Hãy tưởng tượng, tất cả các vi khuẩn, virus và các chất gây dị ứng từ những vật đó đi vào cơ thể thông qua niêm mạc trong mũi, miệng và mắt, hoặc một vết xước trên mặt hoặc cổ mà bạn không hề hay biết.
