Trầy trật vì giá…
Từ bản quyền WC 2018 đến bản quyền ASIAD 2018 đều chung một mẫu số là rất trầy trật để có được. WC 2018 phải đến những ngày cuối VTV mới mua được, còn bản quyền ASIAD 2018 thì đến khi giải đã khởi tranh VTC mới có thể có được.
Nguyên nhân chính của sự trầy trật ở đây chính là mức giá. Với WC, năm 2010 Việt Nam sở hữu được bản quyền với mức giá khoảng 3 triệu USD, nhưng đã tăng lên khoảng 7 triệu USD kỳ WC 2014 và đến kỳ WC 2018 tăng lên trên 10 triệu USD.
Bản quyền ASIAD có tỉ lệ tăng, thậm chí còn “khủng” hơn: ASIAD 2014 bản quyền cho gói độc quyền trên một nền tảng phát sóng là 400.000USD và không độc quyền là 200.000USD. Nhưng đến kỳ ASIAD 2018 mà VOV/VTC mới vừa sở hữu, mức giá được cho là gần 1,7 triệu USD, gấp khoảng hơn 4 lần. Còn nếu tính từ kỳ ASIAD 2006 đến kỳ ASIAD 2018 thì mức giá tăng từ con số 10.000USD lên gần 1,7 triệu USD, tăng hơn 100 lần.
Hầu hết các nhà đài sẽ không mua hoặc không mua được bản quyền các giải thể thao trên nếu không có sự tài trợ của các doanh nghiệp. Song có được bản quyền rồi, bài toán nan giải tiếp theo là thương mại hóa để thu hồi vốn và trang trải các chi phí làm chương trình, thậm chí để có lãi.
Nhưng trên thực tế còn một bài toán nan giải khác là tình trạng vi phạm bản quyền tràn lan. Tình trạng vi phạm như thế tất nhiên sẽ tác động tiêu cực đến rating của đài từ đó ảnh hưởng đến việc thương mại hóa. Song song đó về hình ảnh, nhà đài như VTV hay VOV/VTC cũng bị ảnh hưởng tiêu cực.
World Cup 2018 khi vừa khởi tranh được 3 ngày thì theo thống kê sơ bộ của VTV có hơn 700 trường hợp vi phạm bản quyền phát sóng giải đấu này trên Internet. Còn ASIAD 2018, chỉ trong nửa cuối ngày 22.8 sau khi VOV/VTC vừa công bố sở hữu bản quyền thì đã có trên 100 website và 30 ứng dụng OTT/IPTV vi phạm. P.K
Phải quen với việc xem truyền hình trả phí
Chúng ta phải dũng cảm nhìn vào một sự thật là: Một bộ phận khá đông đảo người hâm mộ Việt Nam rất muốn xem các giải đấu thể thao đỉnh cao miễn phí nhưng cũng rất dễ dàng “công kênh” những kênh phát vi phạm bản quyền, từ đó khiến cho xã hội thiếu sự chung tay góp sức cùng nhà đài bảo vệ bản quyền.
Khi nhà đài có được sự chung tay góp sức cùng bảo vệ bản quyền từ chính người hâm mộ thì họ mới có thêm động lực tìm kiếm bản quyền để phục vụ miễn phí như trong trường hợp bản quyền World Cup và ASIAD 2018. Còn ngược lại, nhiệt huyết cũng sẽ giảm dần.
Từ bao năm nay mãi cho đến dịp WC 2018 mới nhen nhóm được chút ý thức trong cộng đồng khi hình thành tự phát nhóm “hiệp sĩ bảo vệ bản quyền” WC, nhưng còn nhỏ lẻ và thưa thớt.
Với giá cả bản quyền truyền hình thể thao leo thang như hiện nay khó mà đòi hỏi nhà đài cứ đến hẹn lại lên lại mua bản quyền để phát phục vụ miễn phí. Đơn cử trường hợp bản quyền giải Ngoại hạng Anh (EPL), Facebook vừa bỏ ra 264 triệu USD mua độc quyền để phát tại 4 quốc gia gồm: Việt Nam, Thái Lan, Lào, Campuchia trong 3 mùa giải từ năm 2019-2022.
Riêng phần tại Việt Nam được cho rằng mức giá khoảng 100 triệu USD, tức là đắt hơn gấp 2,5 lần so với giá bản quyền 3 mùa từ 2016-2019 mà K+ đã và đang sở hữu. Những năm trước, dư luận nhiều lần “gào” lên rằng K+ độc quyền và bắt phải chia sẻ. Còn hiện nay, liên minh đã được Hiệp hội Truyền hình trả tiền Việt Nam hình thành nhằm đàm phán mua bản quyền EPL cho dù có trả giá cao gấp đôi so với trước cũng không còn cơ hội nữa. Và liệu dư luận sẽ “kêu” ai nếu Facebook không chịu chia sẻ bản quyền?
Với mức giá mua để chặn để triệt như Facebook (và rất có thể Facebook sẽ còn mua lan sang bản quyền các giải thể thao khác khác như WC, EURO…), sẽ chẳng có nhà đài Việt Nam nào mua nổi để kinh doanh chứ đừng nói là phát miễn phí lại còn bị vi phạm bản quyền tràn lan.
Bảo vệ bản quyền ASIAD 18 như thế nào?
Trao đổi với Lao Động, Ông Nguyễn Kim Trung - Giám đốc Đài TH Kỹ thuật số VTC - cho biết: “VTC có trách nhiệm bảo vệ bản quyền ASIAD trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam. Nếu tình trạng vi phạm bản quyền vẫn tiếp tục trên các trang online, không ngoại trừ trường hợp VTC bị ảnh hưởng.
VTC một mặt có những biện pháp nghiệp vụ cần thiết để bảo vệ bản quyền, mặt khác cũng có văn bản gửi Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp việc bảo vệ lợi ích hợp pháp của đơn vị sở hữu bản quyền, để người dân được xem tiếp các trận đấu. VTC cũng đã có cảnh báo các trang tin lậu, website về những vi phạm”.
Hiện Việt Nam có khoảng 14 triệu thuê bao truyền hình trả tiền, với khoảng 22 triệu hộ gia đình đang thu xem truyền hình quảng bá miễn phí qua các kênh truyền dẫn khác nhau.
Trước đó, VTVCab từng cho biết họ phải trả giá vì tình trạng không kiểm soát được việc vi phạm bản quyền UEFA Champions League khiến đối tác cắt sóng và sau đó mất quyền sở hữu bản quyền của giải đấu hàng đầu Châu Âu này. Sau khi đã làm đủ mọi cách trong đó có việc “cầu cứu” các cơ quan chức năng để ngăn chặn nhưng đều không mang lại hiệu quả.
Tại World Cup 2018, VTV phải rất khó khăn để sở hữu bản quyền phát sóng giải đấu miễn phí trên cách kênh quảng bá phục vụ người hâm mộ, nhưng tình trạng xem “lậu” vẫn diễn ra tràn lan dù có cơ chế chia sẻ và xử lý vi phạm bản quyền, bên cạnh những thông báo khuyến cáo mạnh mẽ.
BLV Quang Huy cũng bày tỏ quan điểm: “Quan trọng là chúng ta phải tuân thủ quy định, bắt đầu từ phía chính mình và tìm cách để kiểm soát, đảm bảo sóng không tràn ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. Còn các link lậu hay việc livestream trên mạng, rất khó phát hiện và xử lý”. Hoài Đan
