Bồi đắp nguyên khí quốc gia
Bảng xếp hạng các nhà khoa học ảnh hưởng nhất trên thế giới năm 2023 vừa được nhà xuất bản Elsevier - chủ cơ sở dữ liệu Scopus công bố. Theo đó, có 100.000 các nhà khoa học ảnh hưởng nhất dựa theo bài báo khoa học được trích dẫn nhiều nhất trong tổng số gần 210.000 nhà khoa học được xếp hạng.
Và bức tranh về các nhà khoa học Việt Nam cũng đầy màu sắc. Theo danh sách top 100.000 nhà khoa học có ảnh hưởng trên thế giới năm 2023, có 64 cá nhân đang công tác tại các trường đại học của Việt Nam. Trong đó, có 47 người là nhà khoa học người Việt. Danh sách này đã tăng thêm 12 người so với năm 2022.
Trong danh sách này có những nhà khoa học tên tuổi như PGS.TS Trần Xuân Bách (ĐH Y Hà Nội), GS.TSKH. Nguyễn Đình Đức (ĐH Quốc gia Hà Nội), PGS.TS. Lê Hoàng Sơn (ĐH Quốc gia Hà Nội), TS. Vương Quân Hoàng (Đại học Phenikaa)… Trong đó, PGS.TS Lê Hoàng Sơn và GS.TSKH Nguyễn Đình Đức (Đại học Quốc gia Hà Nội) lọt Top 5 năm liên tiếp 2019 - 2023.
Đây chỉ là một trong những ví dụ cho thấy sự ảnh hưởng của các nhà khoa học ở Việt Nam trên trường quốc tế. Thực tế, với chiều dài phát triển của đất nước, đội ngũ trí thức, nhà khoa học nước nhà ngày càng lớn mạnh, có nhiều cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Và những chính sách ưu đãi, thu hút, trọng dụng, xây dựng đội ngũ trí thức, nhân tài ngày càng được Đảng, Nhà nước tiếp tục quan tâm.
Tại Hội nghị Trung ương 8 khóa XIII, Trung ương đã thảo luận về Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 6.8.2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Sau đó, thay mặt Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký ban hành Nghị quyết 45-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 8 về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.
Nghị quyết 45-NQ/TW nêu rõ quan điểm, đội ngũ trí thức là lực lượng lao động trí óc, có trình độ học vấn cao, chuyên môn sâu về một lĩnh vực, có năng lực tư duy độc lập, sáng tạo; giàu lòng yêu nước, có đạo đức và lý tưởng cách mạng, gắn bó với Đảng, Nhà nước và dân tộc; là lực lượng có vai trò quan trọng trong liên minh giai cấp công nhân, giai cấp nông dân dưới sự lãnh đạo của Đảng...
Gắn với lòng tự hào dân tộc, trách nhiệm với Tổ quốc
Trao đổi với Lao Động, Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Tạ Thị Yên - Phó Trưởng Ban Công tác Đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội - nhấn mạnh, Nghị quyết 45 đã xác định rõ quan điểm, về xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh toàn diện là đầu tư cho xây dựng, bồi đắp “nguyên khí quốc gia” và tiếp tục khẳng định xây dựng đội ngũ trí thức là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị và xã hội.
Bà Yên phân tích, Nghị quyết 45 cũng đã nêu rõ, chú trọng phát triển đội ngũ trí thức Việt Nam cả trong và ngoài nước, có cơ chế, chính sách đột phá thu hút, trọng dụng trí thức, đặc biệt là trí thức tinh hoa, chuyên gia đầu ngành và nhân tài của đất nước; quan tâm đào tạo, bồi dưỡng lớp trí thức trẻ, kế cận.
Đồng thời, Nghị quyết khẳng định tôn trọng và phát huy tự do tư tưởng, học thuật, thực hành dân chủ trong hoạt động nghiên cứu khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo của trí thức vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; tạo môi trường, điều kiện và động lực để phát huy vai trò, sự cống hiến đặc biệt quan trọng của đội ngũ trí thức.
Cũng theo ĐBQH Tạ Thị Yên, một trong những quan điểm được xác định tại Nghị quyết 45 đó chính là nội dung động viên đội ngũ trí thức Việt Nam nêu cao lòng tự hào, vinh dự và trách nhiệm đối với Tổ quốc và dân tộc, không ngừng phấn đấu nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực, trình độ đóng góp cho phát triển của đất nước.
“Quan điểm của Nghị quyết đã nhấn mạnh đến vinh dự và trách nhiệm đối với Tổ quốc và dân tộc của đội ngũ trí thức. Trách nhiệm với Tổ quốc, với dân tộc, trách nhiệm trong hướng tới xây dựng đất nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh là trách nhiệm chung của mọi người Việt Nam, trong đó có phần rất quan trọng của đội ngũ trí thức” - Đại biểu Tạ Thị Yên nhấn mạnh.
Chính sách đãi ngộ, tiền lương để thu hút trí thức, nhân tài rất quan trọng
Cùng trao đổi, ĐBQH Tạ Văn Hạ (đoàn Quảng Nam) - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội - cho rằng, việc tổ chức thực hiện Nghị quyết 45, trong đó thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp trong thu hút đội ngũ trí thức, nhân tài đóng góp cho sự phát triển của đất nước là điều rất quan trọng.
Ông Hạ cho rằng, Nghị quyết 45 đã xác định việc tiếp tục nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của đội ngũ trí thức. Theo đó, điều đầu tiên là phải nâng cao nhận thức, thực sự trân trọng về vị trí, vai trò của trí thức và từ đó mới có những cơ chế, chính sách, điều kiện trong việc thu hút, trọng dụng trí thức, nhân tài.
Tiếp đó cần đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức, trọng dụng nhân tài. Theo đó, cần tạo đột phá, chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện về chất lượng đào tạo nhân lực trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài trong các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở nghiên cứu khoa học; xác định lĩnh vực, hướng nghiên cứu trọng điểm, ưu tiên gắn với yêu cầu đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo.
Cùng với đó, một điều rất quan trọng là phải kịp thời phát hiện nhân tài trong nước và người Việt Nam ở nước ngoài; có cơ chế, chính sách ưu tiên, đột phá trong thu hút, đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng, đãi ngộ nhân tài, nhất là chính sách tuyển dụng, tiền lương, tạo môi trường làm việc, tập trung vào các nhà khoa học giỏi, có trình độ chuyên môn cao, có khả năng chủ trì nhiệm vụ khoa học và công nghệ đặc biệt quan trọng, các chuyên gia đầu ngành, trí thức có uy tín, có thành tựu cống hiến trong các ngành, lĩnh vực quan trọng, các cơ quan tham mưu chiến lược. Quan tâm xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ cho trí thức trẻ, nữ, công tác tại vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, trong lực lượng vũ trang, đồng bào dân tộc thiểu số.
“Đào tạo, phát hiện, bồi dưỡng, sử dụng trí thức, nhân tài, nhưng một điều rất quan trọng là chế độ đãi ngộ đối với nhân tài. Trong đó, tiền lương là một chính sách rất quan trọng trong việc giữ chân người tài làm việc, đặc biệt là trong khu vực công. Do vậy, việc cải cách tiền lương cần có xây dựng được những cơ chế, chính sách đãi ngộ tương xứng với độ ngũ này” - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội phân tích.
