Duy trì năng suất, chất lượng là vấn đề cần được Dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT) quan tâm, từ đó hình thành nên mô hình cà phê cảnh quan thích ứng biến đổi khí hậu. Đây cũng là nền tảng để ngành hàng cà phê giữ vững vị thế vốn có và hội nhập quốc tế sâu rộng hơn.
Tháng 6, những cơn mưa đầu mùa xua đi cái nắng rực lửa của vùng đất Tây Nguyên, tưới đẫm nền đất đỏ bazan đặc trưng, màu xanh cây lá đã trở lại trên khắp các triền đồi, nương rẫy. Những vườn cà phê xen tiêu, cây ăn quả của HTX Nông nghiệp dịch vụ Tân Phú Nông, xã Đắk Nia, TP Gia Nghĩa xanh ngắt cả khu vực rộng lớn. HTX Nông nghiệp dịch vụ Tân Phú Nông có hơn 100ha cà phê trồng theo hướng cảnh quan với 3 tầng sinh thái. Tầng cao là các trụ tiêu, cây ăn quả, tầng giữa là cà phê và tầng thấp nuôi dưỡng thảm cỏ, thực vật.
Theo báo cáo đánh giá, chương trình cà phê cảnh quan góp phần giảm 14% lượng phân bón, giảm 16% lượng nước tưới, giảm 11% chi phí sản xuất và giảm 10% lượng CO2 phát thải ra môi trường, giá thành cao hơn giá thị trường.
Ông Trần Hữu Trung, Giám đốc HTX Nông nghiệp dịch vụ Tân Phú Nông cho biết: Từ khi mới thành lập HTX, chúng tôi đã định hướng phát triển cà phê theo hướng cảnh quan bền vững. Theo đó, chúng tôi không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hóa học chỉ sử dụng đạm cá, đậu nành, tự ủ vỏ cà phê... để bón cho cây. Cách làm này không chỉ tiết kiệm chi phí đầu tư, mà còn tăng năng suất cây trồng, bảo vệ môi trường cũng như sức khỏe cho con người.
“Chúng tôi may mắn khi được dự án VnSAT chọn để hỗ trợ xây dựng mô hình cà phê cảnh quan bền vững kết hợp du lịch. Phải khẳng định rằng, đây là mô hình hay, mới mẻ, đa lợi ích, không chỉ nâng cao giá trị cà phê, mà còn mở ra hướng đi mới, phát triển bền vững cho ngành cà phê” - ông Trung khẳng định.
Tương tự, anh Đặng Văn Toàn (ngụ xã Ea Tân) cho biết, gia đình cũng được dự án VnSAT hỗ trợ sầu riêng, mắc ca, bơ để trồng xen theo mô hình cà phê cảnh quan.
Theo anh Toàn, toàn bộ 1,7 ha cà phê của gia đình đều thực hiện theo mô hình cà phê cảnh quan. “Khi tham gia dự án, gia đình tôi được các chuyên gia hỗ trợ tập huấn khoa học kỹ thuật, cây giống. Năm nào dự án cũng hỗ trợ cây giống. "Tất cả các cây sầu riêng, mắc ca, bơ của gia đình đều do dự án VnSAT hỗ trợ, qua đó giúp người dân tăng thêm thu nhập chứ không còn chỉ phụ thuộc vào mỗi cây cà phê như trước đây”, anh Toàn vui vẻ chia sẻ.
Theo Tiến sĩ Phan Việt Hà, Phó Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên, mô hình cà phê cảnh quan là một trong những biện pháp tốt nhất để ứng phó biến đổi khí hậu. Điều đặc biệt của mô hình chính là đa dạng hệ sinh thái và triển khai diện tích lớn. Trên thế giới hiện nay đang ưu tiên phát triển cà phê cảnh quan phát triển du lịch. Đây là hướng đi giúp cà phê phát triển bền vững.
