'Đáng ra phải nhận ra kẻ tấn công"
Cựu Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo bị một người đàn ông dùng vũ khí tự chế ám sát ở thành phố Nara, miền tây nước này đã gây chấn động Nhật Bản, quốc gia hiếm khi xảy ra bạo lực súng đạn.
Giới chức Nhật Bản - bao gồm cả Thủ tướng Kishida Fumio - thừa nhận có những lỗ hổng về an ninh và cảnh sát Nhật Bản cho biết đang điều tra thêm về vụ ám sát ông Abe.
Reuters đã trao đổi với các chuyên gia an ninh Nhật Bản và quốc tế cùng với các nhân chứng tại hiện trường cũng như xem xét nhiều video vụ ám sát ông Abe Shinzo có sẵn trên mạng, từ các góc độ quay khác nhau, để tổng hợp chi tiết các biện pháp an ninh được triển khai trước khi hung thủ nổ súng.
Đoạn phim cho thấy có lỗ hổng an ninh phía sau cựu Thủ tướng Abe Shinzo, 67 tuổi, khi ông phát biểu tại một ngã tư. Khoảng trống phía sau này giúp hung thủ - được cảnh sát xác định là Tetsuya Yamagami, 41 tuổi - tiếp cận ông Abe Shinzo trong vòng vài mét mà không bị kiểm soát dù mang theo vũ khí.
"Vệ sĩ đáng ra phải nhận thấy kẻ tấn công cố tình đi về phía sau của cựu Thủ tướng và can thiệp" - Kenneth Bombace, người đứng đầu Global Threat Solutions, đơn vị cung cấp an ninh cho ông Joe Biden khi ông là ứng cử viên tổng thống Mỹ, nhận định.
Kẻ tấn công Yamagami tiếp cận cách ông Abe Shinzo khoảng 7m trước khi bắn phát súng đầu tiên nhưng bị trượt, tờ Yomiuri của Nhật Bản dẫn các nguồn điều tra vụ ám sát. Tên này bắn phát thứ 2 và trúng vào ông Abe Shinzo từ khoảng cách 5m, nguồn tin cho hay.
John Soltys - cựu đặc nhiệm SEAL Hải quân Mỹ, cựu đặc vụ CIA, hiện là phó chủ tịch công ty an ninh Prosegur - nhận định, vệ sĩ của ông Abe Shinzo dường như không tạo thành "các vòng an ninh đồng tâm" xung quanh ông Abe. "Họ không có bất kỳ hình thức giám sát nào trong đám đông" - ông nói.
Video hiện trường cho thấy, sau phát đạn đầu tiên, ông Abe Shinzo quay lại và nhìn theo phía vai trái của mình. Hai vệ sĩ khi đó vội ngăn cách giữa ông Abe và kẻ tấn công, trong đó có một người nâng một chiếc túi.
Giáo sư Mitsuru Fukuda của Đại học Nihon, chuyên về xử lý khủng hoảng và khủng bố, nhận định, dù đội ngũ an ninh của ông Abe khống chế được kẻ tấn công ngay sau đó và bắt giữ tên này, nhưng có "phản ứng sai lầm" của một số vệ sĩ khi truy lùng kẻ tấn công thay vì di chuyển để bảo vệ ông Abe.
Yasuhiro Sasaki - một sĩ quan cảnh sát đã nghỉ hưu ở tỉnh Saitama gần Tokyo, người phụ trách an ninh cho VIP - cho rằng có đủ vệ sĩ "nhưng không có cảm nhận nguy hiểm". "Mọi người giật mình và không ai đi đến chỗ ông Abe".
Cảnh sát Quốc gia Nhật Bản - cơ quan giám sát lực lượng cảnh sát địa phương - cho biết, việc ông Abe Shinzo bị ám sát là hệ quả của việc cảnh sát không hoàn thành trọng trách và cơ quan đã thành lập một nhóm để xem xét các biện pháp an ninh cũng như các bước cụ thể để ngăn chặn vụ việc nghiêm trọng như vậy tái diễn.
"Chúng tôi nhận ra rằng có những vấn đề không chỉ trong phản ứng tại chỗ, như thiết lập an ninh và bảo vệ, triển khai nhân sự và các thủ tục an ninh cơ bản, mà còn trong cách Cơ quan Cảnh sát Quốc gia tham gia" - cơ quan này cho biết.
Vụ ám sát có thể tránh được
Theo cố vấn an ninh Koichi Ito - cựu trung sĩ thuộc đội tấn công đặc biệt của Sở Cảnh sát Đô thị Tokyo - video hiện trường vụ ám sát cho thấy có 4 vệ sĩ bên trong khu vực ông Abe phát biểu. Số lượng vệ sĩ này đã được chính trị gia địa phương Masahiro Okuni - người có mặt tại hiện trường - xác nhận.
Khi cựu thủ tướng bước lên phát biểu, Yamagami có mặt và đang vỗ tay. Khi Yamagami đi tới phía sau ông Abe, an ninh dường như không hành động.
Một thành viên của Cơ quan An ninh Ngoại giao Mỹ - cơ quan bảo vệ các nhà ngoại giao cấp cao và các chức sắc nước ngoài - cho hay, lẽ ra phải có một vệ sĩ bảo vệ sát ông. "Chúng tôi sẽ tóm vào thắt lưng hoặc cổ áo ông ấy, dùng cơ thể để che chắn cho ông ấy và đưa đi" - đại diện Cơ quan An ninh Ngoại giao Mỹ nói.
Theo Katsuhiko Ikeda - cựu lãnh đạo cảnh sát Tokyo, người phụ trách điều hành an ninh cho hội nghị thượng đỉnh G8 do Nhật Bản là chủ nhà năm 2000 và 2008 , tình thế sẽ rất khác nếu vệ sĩ của ông Abe Shinzo ở vị trí đủ gần để tiếp cận ông trong 1 hoặc 2 giây.
Cựu trung sĩ cảnh sát Ito nhận định, vệ sĩ của cựu Thủ tướng Nhật Bản đã có thể ngăn chặn được phát súng đầu tiên nếu họ cảnh giác.
"Ngay cả khi họ bỏ lỡ điều đó, vẫn có khoảng cách hơn 2 giây với phát đạn thứ 2 để họ chắc chắn ngăn chặn được. Nếu ông Abe được bảo vệ đúng cách, vụ ám sát có thể tránh được" - ông nói.
