Trước thềm Xuân Kỷ Hợi, hãy cùng tìm hiểu về cách bày mâm ngũ quả ngày Tết của người Việt Nam.
1. Mâm ngũ quả miền Bắc
Miền Bắc khí hậu ôn hòa, các loại quả đa dạng nên hầu như loại quả nào cũng có thể sắp lên ban thờ gia tiên, miễn sao sắp được mâm ngũ quả đẹp mắt. Chuối, bưởi, quýt, thanh long, phật thủ, táo,... là những thức quả được sử dụng nhiều nhất.
Cách bài trí mâm ngũ quả của người miền Bắc cũng khá cầu kì, nải chuối màu xanh luôn được đặt dưới cùng nâng đỡ những thứ quả phía trên, màu xanh của chuối tượng trưng cho sắc xuân tươi mới.
Những loại quả khác được sắp đều và đầy lên trên với những sắc màu bắt mắt quyện lẫn vào nhau.
Mâm ngũ quả đẹp là mâm ngũ quả có đủ màu sắc rực rỡ. Chính giữa nải chuối xanh thẫm là quả bưởi căng mọng hoặc quả phật thủ chín vàng nổi bật. Những quả chín đỏ đặt xung quanh. Những chỗ khuyết đặt xen kẽ quýt vàng, táo màu xanh.
2. Mâm ngũ quả miền Trung
Giao thoa với 2 miền Bắc và Nam, miền Trung nghèo khó, đất đai vốn cằn cỗi, ít hoa trái, lại thêm thời gian Tết thường rơi vào mùa đông khắc nghiệt, và cả những hậu quả thiên tai để lại từ trước đó chưa dứt nên cây trái đặc sản địa phương rất hiếm. Người dân miền Trung không quá câu nệ hình thức ý nghĩa của mâm ngũ quả, mà chủ yếu có gì cúng nấy, thành tâm dâng kính tổ tiên.
Mặt khác, do chịu sự giao thoa văn hóa 2 miền Bắc - Nam nên mâm ngũ quả của người miền Trung vẫn bày biện đủ: Chuối, mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài,… rất phong phú!
3. Mâm ngũ quả miền Nam
Người miền Nam thường cầu kỳ hơn trong khâu chọn lựa hoa quả để bày mâm ngũ quả cũng gia tiên. Nếu người miền Bắc dùng chuối làm loại quả quan trọng nhất để bày lên bàn thờ, thì người miền Nam lại khác. Do cách phát âm gần giống với từ “chúi” (thể hiện sự nguy khó) nên chuối là thứ quả không bao giờ xuất hiện. Cũng bởi câu nói: “Quýt làm cam chịu” nên người Nam không bày những trái cam như người Bắc.
Mâm ngũ quả của người miền Nam thường có các loại quả như: Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung (theo câu: “Cầu sung vừa đủ xài”). Đặc biệt, mâm ngũ quả của người miền Nam không thiếu cặp dưa hấu ruột đỏ vỏ xanh, tượng trưng cho lòng trung nghĩa và trinh tiết của người phương Nam.
Tuy mỗi miền có mỗi cách bài trí khác nhau nhưng tựu chung lại đều thể hiện lòng thành kính đối với ông bà tổ tiên, mâm ngũ quả làm cho quang cảnh ngày Tết và không gian thờ cúng gia tiên thêm phần tươi vui, ấm áp và rực rỡ.
