Kỳ công chăm trâu như chăm con
Ở tuổi 55, ông Hoàng Xuân Luận (phường Ngọc Xuyên, Đồ Sơn, Hải Phòng) có 20 năm làm nghề chăm sóc, huấn luyện trâu chọi và hiện đang nhận “huấn luyện” 4 “ông” trâu. Theo ông Luận, hằng năm, sau khi lễ hội chọi trâu Đồ Sơn được tổ chức, các chủ trâu bắt đầu đi tìm kiếm trâu mới. Người tìm mua trâu ở tận Nghệ An, Lào Cai, Yên Bái, Tây Ninh…, hễ chỗ nào có trâu đẹp là tìm mua bằng được, sau đó giao cho người chăm sóc trâu, huấn luyện một năm trời chờ đến ngày vào sới thi đấu.
Nghề chăn dắt trâu chọi tưởng đơn giản nhưng cũng lắm công phu. Ông Luận chia sẻ, phần lớn những con trâu chọi đều là trâu nuôi ở vùng núi, có phần ngông cuồng hơn trâu nhà nên người chăm trâu phải mất một vài ngày để làm quen với trâu, động viên, vỗ về để nắm được sở thích, tính cách từng con. “Có con thích ăn cỏ gừng, có con lại cỏ lông, cỏ cá, có con cỏ gì cũng ăn, có con kén chọn hơn, chỉ ăn cỏ khô, ướt không ăn. Có con tự ăn cỏ, có con phải người đút cho mới ăn, “nhõng nhẽo” như trẻ con” – ông Luận dí dỏm.
Giấc ngủ của trâu cũng được chú trọng hơn cả như việc chuồng trại luôn sạch sẽ, mùa hè phun nước mát quanh chuồng, mùa đông hun rơm rạ sưởi ấm, nhiều khi phải thấy trâu ngủ say, những người thợ mới yên tâm nghỉ ngơi.
Sau một thời gian chăm sóc để người và trâu thân quen, những người thợ chăm trâu mới bắt đầu công đoạn huấn luyện với những bài tập rèn luyện thể lực, phản xạ. Mỗi ngày, ông Luận cho trâu lội nước, đi bộ 3-5 km, con nào béo tốt rồi thì tập luyện cho khỏe. Trước khi lễ hội diễn ra thì tập trung hơn vào bài tập lội ruộng bùn luyện cơ chân, chạy vòng tròn, tập quen tiếng chiêng trống, hò reo.
Ngày diễn ra lễ hội cũng là ngày người và trâu “chia tay”. Ngoài chủ trâu, ông Luận cũng là người dẫn trâu vào sân để trâu “yên tâm”. Năm 2020, lễ hội chọi trâu Đồ Sơn phải tạm dừng do dịch COVID-19, người và trâu lại được gắn bó thêm một năm, tiếp tục luyện tập để chờ mùa tới.
Niềm tin vào mùa giải tới
Khác với những chủ trâu phải thuê người chăm, nghệ nhân Lưu Đình Tới (Tổ dân phố 4, phường Vạn Hương, Đồ Sơn) thích tự mình chăm bẵm để hiểu trâu hơn, thuận tiện cho việc rèn luyện trước khi đánh hội. Bởi theo nghệ nhân từng đoạt chức vô địch tại Lễ hội chọi trâu truyền thống Đồ Sơn năm 2017, việc hiểu và gần gũi với trâu cũng là một trong những bí quyết giành chiến thắng.
Ngày nào cũng vậy, dù nắng hay mưa, ông Tới duy trì thói quen dắt trâu đi tắm. Mùa hè, có khi trâu “bơi lội” cả chiều, mùa đông thì tắm nhanh hơn để trâu không nhiễm lạnh. Và quan trọng là phải kỳ cọ thật sạch cho khỏi đất cát bám vào lỗ tai và sừng, bởi theo ông Tới, đất cát bám lâu ngày sẽ khiến sừng bị mục, ảnh hưởng đến chất lượng sừng.
Qua lời kể của nghệ nhân Lưu Đình Tới, không chỉ bỏ thời gian, công sức, mỗi năm, ông đầu tư hàng trăm triệu vào chăm bẵm một con trâu chọi. Năm trước lễ hội dừng, chi phí lại đội lên gấp đôi. Nhưng không vì vậy mà ông Tới nản lòng. Bởi với người nghệ nhân gắn bó, tâm huyết hàng chục năm với lễ hội truyền thống quê hương, không có niềm hạnh phúc nào bằng khi được sống với đam mê nuôi trâu chọi, được dắt trâu vào sân thi đấu trong sự hò reo, cổ vũ của hàng vạn khán giả từ khắp nơi đổ về.
Mong muốn lớn nhất của nghệ nhân Lưu Đình Tới cũng như hàng chục chủ trâu, chăm trâu ở Đồ Sơn là dịch bệnh COVID-19 nhanh chóng được kiểm soát, để mùa giải tới, ông Tới lại được dắt trâu ra sân, cống hiến những trận đấu nảy lửa, những màn diễn đẹp mắt, góp phần vào thành công lễ hội chọi trâu Đồ Sơn – Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
