Cả tỉ mét khối đất, đá thải mỏ bỏ không
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT) tỉnh Quảng Ninh, do yêu cầu chất lượng nguyên liệu để san lấp mặt bằng đối với các dự án hạ tầng KCN, khu đô thị không cao như các công trình hạ tầng giao thông, nên việc dùng đất, đá thải mỏ là hợp lý. Nếu tất cả dự án đều dùng nguyên liệu khai thác từ các mỏ đất, đá tự nhiên sẽ không đủ, trong khi tỉnh kiên quyết hạn chế khai thác tài nguyên tự nhiên để bảo vệ cảnh quan môi trường.
Hiện trung bình mỗi năm lượng đất đá bóc xúc, đổ thải của các đơn vị ngành Than đạt trên 150 triệu m3. Trong quá trình khai thác than lộ thiên hàng chục năm qua, tính riêng Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) đã bóc xúc, đổ đất đá thải ra các bãi thải trên 1 tỉ m3. Việc xử lý các bãi thải này mỗi năm tốn cả nghìn tỉ đồng, chưa kể ô nhiễm, nguy cơ gây sạt lở vào mỗi mùa mưa lũ.
Theo tính toán, nhu cầu nguồn vật liệu san lấp mặt bằng tại Quảng Ninh đến năm 2030 cần trên 1,05 tỉ m3. Trong đó, giai đoạn từ nay đến năm 2025 cần khoảng 566 triệu m3; từ năm 2026- 2030 cần gần 490 triệu m3. Cùng với đó, nhu cầu cát san lấp đến năm 2030 khoảng 38,5 triệu m3. Trong khi đó, đến năm 2030, cả tỉnh có 79 mỏ đất đồi đã được phê duyệt, với tổng trữ lượng có thể khai thác trên 250 triệu m3. Như vậy, trung bình mỗi năm chỉ đáp ứng được 30 triệu m3, tương đương với khoảng 25% nhu cầu sử dụng.
Tuy nhiên, theo đại diện Sở TNMT tỉnh Quảng Ninh, vẫn còn nhiều doanh nghiệp có tâm lý chờ đợi xin khai thác các mỏ đất, đá tự nhiên vì dễ khai thác, cùng đường vận chuyển thuận tiện hơn. Trong đó, mỏ đất, đá thải mỏ Suối Lại, phường Hà Khánh có trữ lượng 3,5 triệu m3, được cấp phép tháng 11.2022 nhưng đến nay mới chỉ có gần 20.000m3 được khai thác.
Giải pháp nào?
Để giải quyết nhu cầu nguồn vật liệu phục vụ san lấp mặt bằng, tỉnh Quảng Ninh đang hoàn thiện Đề án tổng thể đảm bảo nguồn vật liệu san lấp trên địa bàn tỉnh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.
Theo đó, ngoài các mỏ đất đồi đã được xác định trong quy hoạch, sẽ tập trung sử dụng nguồn đất đá thải mỏ, nguồn vật liệu nạo vét luồng lạch, nguồn tro xỉ thải của các nhà máy nhiệt điện để phân bổ các nguồn vật liệu san lấp cho từng địa phương.
Theo ông Cao Tường Huy - Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh - Quảng Ninh đã sử dụng đất, đá thải mỏ vào việc san lấp mặt bằng một số công trình, dự án, thay vì dùng nguồn đất đồi truyền thống. Đây là minh chứng rõ nét trong việc thực hiện mô hình kinh tế tuần hoàn của Quảng Ninh, vừa nhằm bảo vệ môi trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai, vừa giải quyết vấn đề nhu cầu vật liệu san lấp phục vụ phát triển kinh tế.
Ông Huy yêu cầu dành các mỏ đất đồi tự nhiên trong quy hoạch tập trung phục vụ các dự án đầu tư công, để đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật thi công công trình hạ tầng giao thông, thủy lợi.
Đối với các dự án hạ tầng KCN, đô thị tập trung sử dụng đất đá thải mỏ. Trên cơ sở đó, các sở, ngành, địa phương hướng dẫn chủ đầu tư dự án làm việc với TKV, Tổng Công ty Đông Bắc để xây dựng phương án vận chuyển và đơn giá đảm bảo khai thác hiệu quả nguồn đất đá thải mỏ.
Đối với nguồn vật liệu san lấp từ tro xỉ thải của các nhà máy nhiệt điện, cần phải xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật để phù hợp với từng dự án.
Các địa phương, chủ đầu tư các công trình trọng điểm nghiên cứu Đề án để rà soát lại nhu cầu vật liệu san lấp, gửi ý kiến bằng văn bản về Sở TNMT tổng hợp, hoàn thiện Đề án sớm báo cáo Ban cán sự Đảng UBND tỉnh.
Theo ông Trần Như Long - Giám đốc Sở TNMT Quảng Ninh - hiện, thủ tục xin khai thác các mỏ đất, đá thải mỏ đã thuận lợi hơn nhưng vướng mắc lớn nhất là cung đường vận chuyển, khiến giá thành cao.
Tuy nhiên, theo một số nhà đầu tư, hiện trên toàn quốc đang khan hiếm nguyên vật liệu san lấp mặt bằng, thì việc Quảng Ninh có hàng tỉ m3 đất, đá thải mỏ có thể dùng để san lấp mặt bằng là tin vui.
Để tháo gỡ khâu vận chuyển, tỉnh Quảng Ninh đề nghị các bên tính toán đầu tư trước mắt là tuyến băng tải từ chân bãi thải Bắc Bằng Danh đến cảng Làng Khánh; nghiên cứu xây dựng đơn giá, phương án vận chuyển phù hợp, hiệu quả nhất; nạo vét luồng tuyến sông Diễn Vọng đoạn từ cảng Làng Khánh ra vịnh Cửa Lục và các thủ tục cấp phép bến cảng tạm tại các dự án.
