Hỗ trợ giúp doanh nghiệp tăng tốc
Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch Đầu tư (KHĐT) về tình hình kinh tế xã hội 10 tháng đầu năm 2020, kinh tế vĩ mô vẫn duy trì được đà phục hồi với nhiều dấu hiệu khởi sắc. Tuy nhiên, số lượng doanh nghiệp (DN) thành lập mới tiếp tục giảm so cùng kỳ trong khi số DN tạm ngừng kinh doanh vẫn ở mức cao và chưa có dấu hiệu giảm. Khó khăn nhất vẫn là các DN hoạt động trong ngành nghề chịu tác động đầu tiên bởi dịch COVID-19, đặc biệt là ngành hàng không.
Theo báo cáo mới nhất của Tổng Công ty Hàng không Việt Nam - Vietnam Airlines (VNA) gửi Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, tổng dòng tiền thâm hụt tính đến cuối tháng 9.2020 đã lên đến hơn 11.600 tỉ đồng, bao gồm cả các khoản nợ quá hạn chưa thanh toán.
Dự kiến cả năm, tổng thâm hụt dòng tiền khoảng 14.500 tỉ đến 15.000 tỉ đồng. Nếu không được giải ngân khoản vay tái cấp vốn 4.000 tỉ đồng trong quý IV/2020, VNA có nguy cơ rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán, dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng như tình trạng chung của nhiều hãng hàng không trên thế giới.
Theo Bộ KHĐT hướng trọng tâm, trọng điểm vào các giải pháp, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp hàng không. Cụ thể là đề xuất Chính phủ bảo lãnh các khoản vay cho các DN hàng không. Để giảm bớt khó khăn cho ngành hành không, Bộ KHĐT đề xuất giảm 70% mức thuế bảo vệ môi trường năm 2021 đối với nhiên liệu bay.
Cụ thể, báo cáo tài chính kiểm toán giữa niên độ ghi nhận Vietnam Airlines Group đạt 33.775 tỉ đồng doanh thu hợp nhất, tăng 9.827 tỉ đồng so với kết quả công bố tháng 10.2020. Mức lỗ hợp nhất trong 9 tháng đầu năm giảm 246 tỉ đồng so với mức dự kiến trước đó. Riêng công ty mẹ giảm lỗ 182 tỉ đồng so với số liệu đã từng được Vietnam Airlines Group công bố.
Theo TS Phạm Đức Trung - Trưởng Ban nghiên cứu và phát triển doanh nghiệp (CIEM), cần xử lý tháo gỡ theo cơ chế đặc thù do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, không chỉ theo các khung pháp lý, quy định sẵn có. Với vai trò Chủ sở hữu, Chính phủ có thể hỗ trợ về thanh khoản, tăng vốn chủ sở hữu, cho vay về từ nguồn ngân sách nhà nước thông qua mua cổ phiếu phát hành thêm... Nguyên Chủ tịch Ủy ban chứng khoán nhà nước - ông Vũ Bằng cho rằng, vai trò của Vietnam Airlines trong nền kinh tế rất quan trọng nên các giải pháp hỗ trợ hãng phải kéo dài.
Theo TS Nguyễn Đình Cung (thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ), nếu không kịp thời tháo gỡ những vướng mắc về cơ chế để nâng cao năng lực tài chính cho VNA thông qua hoạt động bảo lãnh các khoản vay của DN và cho phép SCIC đầu tư vào VNA theo cơ chế đặc thù, VNA sẽ đối mặt với khả năng phá sản và khi đó hệ lụy xảy ra rất lớn, ảnh hưởng đến toàn bộ cấu trúc và tính cạnh tranh của ngành hàng không.
Đồng thời hàng chục nghìn lao động có nguy cơ mất việc và chi phí khắc phục hậu quả này sẽ rất lớn.
Theo các chuyên gia kinh tế, nhiều quốc gia đã ban hành các gói hỗ trợ dành riêng cho ngành hàng không. Đơn cử: Mỹ ban hành gói hỗ trợ 58 tỉ USD; Đức dành 9 tỉ euro mua cổ phần của Lufthansa để tránh việc hãng này phá sản hoặc bị thâu tóm, bảo vệ hàng ngàn lao động khỏi thất nghiệp…
Tái cấu trúc để phát triển
Nguyên Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia - TS Trương Văn Phước cho rằng, các đề xuất giải pháp của Bộ KHĐT là sự vận dụng kinh nghiệm quốc tế mà nhiều chính phủ trên thế giới đã áp dụng để giảm thiểu tác động của đại dịch COVID-19 đến kinh tế, xã hội.
Quốc gia nào cũng phải hỗ trợ các doanh nghiệp lớn có ảnh hưởng quan trọng đến nền kinh tế, trong đó có ngành hàng không, bằng các hình thức cấp tín dụng để trả lương cho người lao động với lãi suất ưu đãi hoặc cho không; miễn, giảm thuế, phí, giá dịch vụ của các nhà cung cấp liên dịch vụ liên quan và hỗ trợ các hãng hàng không tăng năng lực về vốn thông qua các nghiệp vụ tài chính…
Để áp dụng hiệu quả tại Việt Nam, cần xây dựng một hệ thống tiêu chí công khai, minh bạch trong hỗ trợ các doanh nghiệp để vượt qua đại dịch, không nên phân biệt việc hỗ trợ cho doanh nghiệp nhà nước hay tư nhân. Trong đó, phải cân nhắc sự đóng góp của doanh nghiệp cho ngân sách nhà nước, giải quyết công ăn việc làm, sức lan tỏa của ngành cho nền kinh tế và cũng cần tính đến vai trò của doanh nghiệp đó trong phục vụ cho an ninh quốc phòng của đất nước.
Theo ông Đỗ Văn Sinh - Uỷ viên thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, trong bối cảnh hiện nay, nhất là khi nguồn thu đang rất eo hẹp, cần phải làm mọi cách để cho doanh nghiệp sống, sản xuất ra của cải vật chất, có lợi nhuận thì chính sách giảm thuế mới có giá trị. Lĩnh vực hàng không vừa qua thua lỗ là do yếu tố khách quan, song có thể hồi phục khá tốt. Các nước trên thế giới đều đã dành cho các hãng hàng không của nước mình những khoản hỗ trợ lớn.
Được biết, hiện VNA đã có báo cáo kiến nghị Chính phủ hỗ trợ với tư cách là chủ sở hữu của hãng (vốn Nhà nước chiếm tới 86%) đề nghị vay quy mô tối thiểu ít nhất 4.000 tỉ đồng, lãi suất ưu đãi mức thấp nhất theo chính sách tái cấp vốn của Ngân hàng Nhà nước, phù hợp với tình huống hỗ trợ khẩn cấp với thời gian vay tối thiểu là 3 năm.
Đồng thời kiến nghị phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu để tăng vốn thêm 8.000 tỉ đồng, Nhà nước sử dụng các nguồn vốn Nhà nước hoặc giao Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh Vốn Nhà nước (SCIC)/Doanh nghiệp Nhà nước khác mua cổ phần thuộc quyền mua của Nhà nước, quy mô phát hành cân đối với phương án vay để đảm bảo 12.000 tỉ đồng.
Theo các chuyên gia, việc tăng vốn điều lệ cho VNA không chỉ nhìn ngắn hạn ở tầm giải quyết khó khăn trước mắt mà còn là điều kiện để DN củng cố tiềm lực, tái cơ cấu đón cơ hội tăng trưởng trong tương lai.
* Cũng theo TS Nguyễn Đình Cung, không nên đánh đồng việc Chính phủ tạo thanh khoản cho VNA là hành động giải cứu doanh nghiệp nhà nước để dẫn đến suy luận có sự bất bình đẳng giữa doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân trong cùng lĩnh vực hoạt động, ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định phục hồi, tái cơ cấu doanh nghiệp nói chung và VNA nói riêng.
